Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 2 Δεκεμβρίου 2022
Στο Μουσείο της Πόλης του Βόλου η επετειακή έκθεση για τη Μικρασιατική Καταστροφή με αντικείμενα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες
Βόλος 1921. Από τη Γιάλοβα, τη Νικομήδεια, την Προποντίδα, έφτασαν στο λιμάνι 5.300 πρόσφυγες. Το 1922 προστέθηκαν 12.000, ενώ το 1924, μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης, ακόμη 4.022 από Λυδία, Πισιδία, Πόντο και Καππαδοκία. Τέσσερα χρόνια αργότερα, στη Μαγνησία απογράφηκαν 13.411 άτομα, με την αναλογία προσφύγων σε 1.000 κατοίκους να φτάνει τους 212,01.
Στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου της Πόλης του Βόλου, μαζί με τις πληροφορίες από την ιστορική τεκμηρίωση, παρουσιάζονται 60 αντικείμενα που έφεραν τότε oι άνθρωποι από την πατρίδα τους. Αποτελούν μέρος της έκθεσης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, που εγκαινιάζεται στις 16 του μηνός.
Ενα γαμπριάτικο κοστούμι, ένα γουδί –το μίξερ της εποχής, όπως επισημαίνει εύστοχα η Αίγλη Δημόγλου, δρ Ιστορίας, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Αρχείων, Μουσείων και Βιβλιοθηκών–, μια στεφανοθήκη, τάματα, φυλαχτά, εικόνες, καθημερινά σκεύη, φωτογραφίες, κοσμήματα, πιστοποιητικά ταυτοπροσωπίας, λίγα κομμάτια δαντέλας, ορισμένα από όσα πρόσφεραν πρόσφυγες της τρίτης και τέταρτης γενιάς, για την έκθεση «Από την Πατρίδα: τεκμήρια και μνήμες».
Δυσκολεύτηκαν να ανοίξουν τα μπαούλα, να δώσουν μέρος από τις οικογενειακές μνήμες τους; Αντίθετα, λέει στην «Κ» η κ. Δημόγλου. «Ηταν εύκολο, γιατί υπήρχε η υποστήριξη των προσφυγικών συλλόγων και η καλή μαρτυρία των προηγούμενων δράσεων μας. Μη ξεχνάμε ότι ο Βόλος είναι μια πόλη όπου το 1/3 της είναι πρόσφυγες. Ενώ υπολογίζαμε να έχουμε 22 μαρτυρίες, είχαμε πολύ περισσότερες, όπως και αντικείμενα. Ταπεινά, αλλά πολύτιμα τεκμήρια ζωής».
Οι ξεριζωμένοι Μικρασιάτες έγιναν μέρος της ταυτότητας του Βόλου. Πολλές ιστορίες γεμάτες πόνο, απώλειες, συνήθειες, έθιμα, νέο σπίτι και γείτονες καταγράφονται στο λεύκωμα «Μνήμες προσφύγων» που εκδόθηκε πέρυσι, στην έκθεση του 2014 και τώρα το αφήγημα ολοκληρώνεται με τα τεκμήρια στη νέα περιοδική έκθεση, η οποία θα διαρκέσει έως τις 26 Μαρτίου του 2023. Μάλιστα, πλαισιώνεται από πολυσέλιδο κατάλογο με φωτογραφίες των αντικειμένων που παραχώρησαν οι απόγονοι, συνεντεύξεις, μαρτυρίες για τη ζωή που άφησαν οι δικοί τους και το ταξίδι στη νέα πατρίδα.
«Η γιαγιά η Κωνσταντία έλεγε στον άνδρα μου και εγγονό της Παναγιώτη ότι, όταν τους επιτέθηκαν οι Τούρκοι να τους σκοτώσουν, ο άνδρας της ο Σταύρος πέταξε κάτω τις λίρες που είχε και οι Τούρκοι τις μάζευαν κι έτσι έφυγαν και γλίτωσαν», θυμάται η Μαρία Αϊδινλή.
«Απεβιβάζοντο και εσταυροκοπούντο, απεβιβάζοντο και εφιλούσαν το χώμα, απεβιβάζοντο και άλλοι έκλαιαν, άλλοι χαμογελούσαν με την εντύπωσιν ότι ετελείωσαν τα απερίγραπτα μαρτύριά των που κατά τον τελευταίον μήνα εδοκίμασαν», έγραψε στις 20/9/1922 στην εφημερίδα «Θεσσαλία» ο Τάκης Οικονομάκης για ό,τι «απέστειλεν η αντιπέρα του Αιγαίου ακτή».
Τα επόμενα βήματα του δραστήριου Μουσείου της Πόλης του Βόλου είναι ένα αφιέρωμα στον φωτογράφο Στέφανο Στουρνάρα και στην οικογένειά του από υλικό συλλέκτη, ενώ το φθινόπωρο θα παρουσιαστεί μέρος της φωτογραφικής συλλογής του Βύρωνα Μήτου με φωτογραφίες που τραβήχτηκαν από Γερμανούς στη διάρκεια της Κατοχής, για το πώς αποτύπωσαν τον Βόλο οι ίδιοι οι κατακτητές.