Εφ. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Σάββατο 25, Κυριακή 26 Δεκεμβρίου 2021
Το άστρο των Χριστουγέννων είναι το άστρο που είδαν οι Μάγοι της Ανατολής κατά την περίοδο της γέννησης του Χριστού. Τα αστρονομικά στοιχεία της αφήγησης του ευαγγελιστού Ματθαίου σχετικά με το άστρο της Βηθλεέμ είναι τα ακόλουθα: 1.- Η θέση και ο χρόνος εμφάνισης του αστέρα ήσαν γνωστά στους Μάγους. 2.- Ήταν άστρο με εξαιρετική λαμπρότητα -2ου, -1ου, 0ού ή 1ου μεγέθους, δηλ. λαμπρότερο από την Αφροδίτη και το Δία ή το Σείριο. 3.- Παρουσίασε μεταβλητή λαμπρότητα. Έλαμψε στην αρχή, μετά εξαφανίστηκε (όταν οι μάγοι έφθασαν στα Ιεροσόλυμα) και ύστερα ξαναέλαμψε, γιατί οι μάγοι "ιδόντες τον αστέρα εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα" (Ματθ. β΄ 10). Από τα στοιχεία αυτά αποδεικνύεται ότι το άστρο των μάγων ήταν συγκεκριμένο αστρονομικό φαινόμενο.
Οι αστρονομικές απόψεις για το άστρο
Έχοντας ως πηγή πληροφόρησης το Ευαγγέλιο του Ματθαίου για το αστέρι των Μάγων, που εμφανίστηκε στον ουρανό της Ανατολής και στη συνέχεια κινήθηκε προς την Ιουδαία, οι διάφοροι ερευνητές, κατά καιρούς, προσπάθησαν να το εξηγήσουν, με τις ακόλουθες εκδοχές έχοντας υπόψη ότι μόνο οι κομήτες, οι πλανήτες ή οι σύνοδοι πλανητών συμπεριφέρονται με τον τρόπο αυτό:
1.- Οι κομήτες μπορούν να μετακινηθούν στον ουρανό κατά 1ο έως 2ο την ημέρα και είναι ορατοί με γυμνό μάτι μέχρι και 100 περίπου ημέρες. Ένα ταξίδι στην Ιουδαία θα διαρκούσε εκείνη την εποχή 6 εβδομάδες περίπου. Οι κομήτες θα ήταν έτσι ορατοί αρκετόν καιρό για το ταξίδι. Αλλά κανένας κομήτης δεν διαρκεί 2 έτη και ακόμη κανένας κομήτης δεν εμφανίστηκε το 3 ή το 2 π.Χ. Ο κομήτης του Χάλλεϋ εμφανίστηκε το 11 π.Χ., ενώ ένας άλλος κομήτης εμφανίστηκε το 4 π.Χ. Οι ημερομηνίες αυτές, λοιπόν, δεν ταιριάζουν με το χρόνο της εμφάνισης του αστέρα και έτσι αποκλείεται το αστέρι της Βηθλεέμ να ήταν κομήτης.
2.- Οι Άγγλοι επιστήμονες Ντ. Κλαρκ και Φ. Στέφενσον, που είναι εξειδικευμένοι σε θέματα καινοφανών και υπερκαινοφανών αστέρων, επικαλούμενοι ιστορικές αναφορές, που βρέθηκαν σε κορεατικά και σινικά χρονικά, υποστήριξαν, το 1977, ότι ο αστέρας αυτός ήταν ένας υπερκαινοφανής (nova), ο οποίος ανέλαμψε το 5 π.Χ. στον αστερισμό του Αιγόκερω. Στα ίδια χρονικά αναφέρεται και άλλος υπερκαινοφανής, ο οποίος ανέλαμψε το 4 π.Χ. στον αστερισμό του Αετού. Ίσως, λοιπόν, ο αστέρας των Μάγων να ήταν ένας υπερκαινοφανής, άποψη την οποία είχαν υιοθετήσει και άλλοι αστρονόμοι.
3.- Τρίτη εκδοχή είναι να επρόκειτο για σύνοδο πλανητών, όπως υποστήριξε ο διάσημος αστρονόμος Κέπλερ, το 1604, ο οποίος μάλιστα έκανε λόγο για τη σύνοδο των πλανητών Άρη, Δία και Κρόνου, στον αστερισμό των Ιχθύων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Κέπλερ, οι πλανήτες που αναφέρθηκαν ήλθαν σε σύνοδο το 7 π.Χ. και κατά την άποψή του η γέννηση του Χριστού έλαβε χώρα 2 ή 3 χρόνια αργότερα.
Το γεγονός αυτό ταιριάζει με την παρατήρηση του Ματθαίου ότι οι Μάγοι, πορευόμενοι προς τη Βηθλεέμ είδαν το αστέρι που είχαν ιδεί στην Ανατολή και εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα (Ματθ. Β, 9 – 10). Καθώς το ταξίδι από την Μεσοποταμία προς την Παλαιστίνη, με τα μέσα της εποχής εκείνης απαιτούσε 2 ή 3 μήνες. Η χρονική αυτή απόσταση ταιριάζει με την αντίστοιχη φυσική κίνηση του πλανήτη Δία και τη διπλή εμφάνισή του κατά την είσοδο και την έξοδο από την τροχιά συνάντησης με τους άλλους δύο πλανήτες.
Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι σε αρχαιολογικές ανασκαφές, που έγιναν κατά το 2ο ήμισυ του 20ού αιώνα στην αρχαία Σιππάρ της Χαλδαίας, βρέθηκε η γραπτή αναφορά: Δίας και Κρόνος στους Ιχθείς. Επί πλέον οι Μάγοι κατάλαβαν ότι έφθασαν στον προορισμό τους, όταν είδαν τον αστέρα ότι έστη επάνω ου ην το παιδίον. Ο Δίας είχε φθάσει στο απώτατο σημείο του Νότου και στεκόταν ακόμη στον ουρανό. Αυτό συνέβη στις 2 Δεκεμβρίου του 2 π.Χ. Ήταν μια μοναδική συγκυρία, που έφερε τους Μάγους στη Βηθλεέμ.
Αυτό το τελευταίο όμως, ότι ο αστέρας στάθηκε πάνω από εκεί όπου γεννήθηκε ο Χριστός, παραμένει ανεξήγητο, διότι οι αστέρες κινούνται όλη τη νύχτα από ανατολικά προς τα δυτικά. Κανένας αστέρας δεν παραμένει σταθερός σε κάποια θέση στον ουρανό. Γι’ αυτό και ο μέγας πατήρ της εκκλησίας ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος συμπεραίνει ότι το άστρο της Βηθλεέμ, δεν ήταν δυνατόν, εκ της περιγραφής του να είναι κάποιο σαφώς αστρονομικό φαινόμενο. Η ύπαρξη ή μη του προσώπου του Ιησού, αλλά και η θεότητά του, δεν είναι δυνατό να συνδέονται με την ύπαρξη ή όχι κάποιου αστρονομικού γεγονότος, κατά την περίοδο της γένεσης του Θεανθρώπου.
Κώστας Μαυρομάτης, Μαθηματικός, Επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος