«Προς γαρ το τελευταίον εκβάν, έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται» Δημοσθένης …ή όπως τραγουδά η Αλκηστις Πρωτοψάλτη τούς στίχους της Νικολακοπούλου «αν μας αντέξει το σκοινί θα φανεί στο χειροκρότημα». Αρκεί να μη μείνουμε στο χειροκρότημα! Και ελπίζω ότι όταν όλο αυτό με τον κορονοιό περάσει, κάποιοι θα καθίσουν να κάνουν τον απολογισμό τους γιατί φτάσαμε ώς εδώ και ακόμη περισσότερο τι τελικά είναι ουσιώδες και τι όχι.
Πέραν του χειροκροτήματος ευελπιστώ ότι κάποιος θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους, θα ξαναφτιάξει τη φυσική και αξιοκρατική ιεραρχία της κοινωνικής συνεισφοράς και θα ανταμείψει τελικά τον καθένα ανάλογα με τη συμβολή του στη γενική ευημερία. Τον γιατρό π.χ., τον υγειονομικό! Και θα εκφραστεί ρητά ότι τα κέντρα υγείας, τα νοσοκομεία είναι εκ των «ων ουκ άνευ», αντίθετα με πολλά άλλα που μπήκαν στις συνήθειές μας, αλλά με τα οποία τελικά μπορούμε να ζήσουμε «άνευ».
Εχω φόβους, όμως! Φοβούμαι ότι μόλις το κακό περάσει, θα κάνουμε μία από τα ίδια, όπως πάντοτε στο παρελθόν κάναμε. Οτι θα ξανασκάσουν ξανά μύτη όλες αυτές οι μικροδιασημότητες, που διεκδικούσαν διά των τηλεοπτικών παραθύρων θέση στη ζωή μας και θα εκτοπίσουν τον Τσιόδρα. Οτι όλοι αυτοί που εξαφανίστηκαν, διότι μπορεί να το παίζεις ειδικός με την ΑΟΖ, αλλά όχι ρε φίλε να το παίζεις ειδικός για τον ιό και να παίζεις με τον πόνο μας και τη ζωή μας, θα επανεμφανιστούν σαν προφήτες να ψέξουν τους πάντες. Και όταν με το καλό έλθουν οι εκλογές πάλι ολιγόλογους ποδοσφαιριστές και ασυνάρτητους ηθοποιούς θα εκλέξουμε στις ζωτικές θέσεις λήψης αποφάσεων, θυμηθείτε τη λογική των «χρησίμων ηλιθίων» (Τσιόδρα μου, αν θέλεις με το σπαθί σου να εκλεγείς ευρωβουλευτής… έχασες, τρέξε να γίνεις μέλος κόμματος).
Κρατώ μονάχα μια μικρή ελπίδα. Αυτός ο κατ’ οίκον περιορισμός, που φαντάζει από μία γωνία φυσιολογικό επακόλουθο του άκρατου ατομικισμού που πρυτάνευε τα τελευταία χρόνια, θα μας δώσει τον χρόνο να σκεφθούμε και να ιεραρχήσουμε! Το ποδόσφαιρο π.χ. είναι ωραίο θέαμα, αλλά δεν πεθαίνεις αν δεν το δεις καναδυό βδομάδες (ξέρω ανθρώπους που ζουν ακόμη κι ας μην το παρακολουθούν χρόνια τώρα). Και για τους diletanti του κόσμου τούτου: οι θαυματουργοί περφόρμερς και όλοι οι σοβαροί καλλιτέχνες, που σέβομαι απόλυτα, ομορφαίνουν τη ζωή μας όσο είμαστε εν ζωή. Και πρέπει να απολαμβάνουμε τη δουλειά τους όταν μας αρέσει, χωρίς να υπερβάλλουμε και να πείθουμε μιμητικά τον εαυτό μας να ακολουθήσει το ρεύμα που ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεών τους καλλιέργησε. Εν ολίγοις δηλαδή η ελπίδα μου είναι ότι η κρίση αυτή θα καλλιεργήσει παράλληλα τη βούλησή μας να υπερασπιζόμαστε τα ουσιώδη, που είναι σημαντικά για όλους και όχι μόνο για μας, αλλά και το δικαίωμα να μην ακολουθούμε τη μάζα σε ό,τι μοδάτο και καταναλωτικό μάς οδηγεί σε «περίοπτες δαπάνες» (δεν το είπε ο Βαρουφάκης αυτό, το ‘χει τονίσει ο Θορστάιν Βεμπλεν!), κοινώς άχρηστες δαπάνες για να μπούμε στο μάτι του γείτονα και να μας θεωρεί η γειτονιά σπουδαίους.
Οταν λοιπόν βρούμε το μέτρο των πραγμάτων, δυστυχώς με τη βοήθεια αυτής της κρίσης, θα πρέπει να προετοιμαστούμε για τον νέο θαυμαστό κόσμο που θα προκύψει (σιγά - σιγά) μετά. Θα πρέπει να επωφεληθούμε από τον χρόνο που τώρα μας επιβάλλεται για να ανταποκριθούμε στα νέα ζητήματα δημοκρατίας και πολιτικής τάξης που θα ανακύψουν, στις νέες ανακατανομές της εργασίας και των ευκαιριών, στο χάσμα μεταξύ εχόντων και μη. Και αν καθίσουμε να κοσκινίζουμε αδρανείς στη διάρκεια της επιβεβλημένης αργίας, οι ζυμώσεις θα γίνουν χωρίς εμάς. Ελλοχεύει βεβαίως ο κίνδυνος να ερμηνεύσουμε λανθασμένα τα αίτια του κακού. Να εκτιμήσουμε ότι το κλείσιμο των συνόρων που έγινε αναγκαστικά πρέπει να είναι και ο κανόνας στο μέλλον. Οτι πρέπει να περιχαρακωθούμε στο κράτος μας, στην περιφέρειά μας, στο χωριό μας, στον εαυτό μας. Και να μη δούμε ότι αυτός ακριβώς ο ατομικισμός μάς έφερε εδώ, το γεγονός ότι σβήναμε ό,τι απαιτούσε τη μικρή μας συμμετοχή για να κρατηθεί το σύνολο όρθιο. Και τοποθετήσαμε ως ινδάλματα τους strong men αυτού του κόσμου, (Πούτιν, Τραμπ και άλλους δευτεροκλασάτους τύπου Μπάμπις, Μπολσονάρο και τριτοκλασάτους και βάλε) για να δικαιολογούμε και τη δική μας αντίστοιχη συμπεριφορά. Πόσο όμως ο λαϊκισμός του Τζόνσον ή του Τραμπ αντέχει απέναντι στην κριτική για την κοντόφθαλμη αντίληψη των συνεπειών της κρίσης; Πόσο νιώθει πολιτικά άτρωτος ο Ινδός πρωθυπουργός, που ελλείψει άλλου έγκαιρου μέτρου έκλεισε στα σπίτια του το ένα έκτο του παγκόσμιου πληθυσμού, με τις ιδιαιτερότητες τη φτώχεια και την έλλειψη πρόσβασης στις πηγές έντιμης διαβίωσης που χαρακτηρίζει μεγάλο του ποσοστό;
Για να το παίξω λοιπόν προφήτης, ο επερχόμενος κόσμος θα ξαναθέσει επί τάπητος την ανεπάρκεια των πολιτικών σχηματισμών να ανταποκριθούν στις ανάγκες τόσο της παγκόσμιας οικονομίας, όσο και των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. Οταν η πανδημία πλήξει την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού – απέχουμε βδομάδες μόνο από αυτό – η έννοια των συνόρων και της απαγόρευσης μετακινήσεων θα πάψει να υπάρχει. Και αν ώς τώρα ήταν εύκολο ως εθνικό πολιτικό σύστημα να μετακυλίσεις τις ευθύνες στην κακιά π.χ. Ευρώπη, στη μετά COVID εποχή θα πρέπει να μπεις μπροστά για να δώσεις παντού λύσεις, αλλά μαζί με τους άλλους για να ξαναφτιάξεις, όπως μεταπολεμικά, τον κοινό χώρο – και να κριθείς γι’ αυτό. Απλά και μόνο η έλλειψη μασκών έδειξε ότι χωρίς μηχανισμούς αρωγής και συνεργασίας μένεις να παλεύεις με τα αποθέματα που δεν πρόβλεψες μέσα στην ευφορία του άτρωτου και θωρακισμένου έθνους. Οσο λοιπόν η πολιτική ανέλιξη βασίστηκε στη στέρεα παράδοση της χειραγώγησης, των fake news, της τεχνητής δημοσιότητας, τόσο στο μέλλον θα πρυτανεύσουν η ταπεινοφροσύνη, η συνεχής αξιολόγηση, η αξιοκρατία, η γνώση του αντικειμένου (και δεν εννοώ την απλή τεχνοκρατική προσέγγιση, αντίθετα προκρίνω την ουσιαστική πολιτική σκέψη και δράση). Οπως θα καταλήξει αναγκαία πραγματικότητα ο διεθνικός συντονισμός των ουσιωδέστερων παραμέτρων της ζωής μας, ιδίως της υγείας που τα κράτη κρατούσαν υπό μάλης, της διακίνησης προσώπων, της αποφυγής πρόκλησης συρράξεων, της ανταλλαγής και δημόσιας διάθεσης της επιστημονικής πληροφορίας και την αξιοποίησή της εκτός κερδοσκοπικών κυκλωμάτων. Μπορεί το ελληνικό DNA να είναι για κάποιους ακατάβλητο και κάλλιστο, δεν αρκεί όμως, όπως καταλάβαμε, για να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της Κιβωτού του Νώε μόνο για εμάς.
Και όταν όλα τα χρηματικά διαθέσιμα (ακόμη και τα μελλοντικά) ριχτούν στη μάχη να συντηρηθούν οι οικονομίες – όχι τόσο για την ανάγκη κεφαλαιοποίησης, όσο για την ανάγκη να διατηρήσουν δισεκατομμύρια άνθρωποι τη δουλειά και την αξιοπρέπειά τους και κυρίως τη διαβίωσή τους – θα λείψουν τα εικονικά κεφάλαια που ορίζουν τους πλουσίους ανά τη Γη.
Γι’ αυτόν τον κόσμο αξίζει πια να παλέψουν όσοι έχουν τη σύνεση να κοιτούν πέρα από τον φράχτη τους.
*Ο γράφων εκφράζει τον εαυτό του και μόνο, δεν αντανακλά θέσεις του οργάνου στο οποίο υπηρετεί Υ.Γ.
Χαιρετώ επιπλέον τους ήρωες της δημοσιογραφίας, της έντυπης κυρίως, που ξεγλιστρά από τον εντυπωσιασμό για να πληροφορήσει έγκυρα.