Ο Τζιόρτζιο ντε Κίρικο θεωρείται μια από τις κορυφαίες καλλιτεχνικές προσωπικότητες. Γεννήθηκε στο Βόλο το 1888 και πέθανε στη Ρώμη το 1978. Έζησε μέρος της παιδικής του ηλικίας «στη σκιά του Πηλίου και των Κενταύρων» στα πρώτα χρόνια της νεόδμητης και ραγδαία αναπτυσσόμενης πόλης. Ήταν γιος του Ιταλού μηχανικού Εβαρίστο ντε Κίρικο που διηύθυνε το έργο των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων με ανάθεση της Κυβέρνησης Τρικούπη. Τα υπόλοιπα χρόνια του έως το 1905 έζησε στην Αθήνα όπου μαθήτευσε στο «Σχολείο των Τεχνών» του Πολυτεχνείου της Αθήνας με δασκάλους τους μεγάλους Έλληνες ζωγράφους Γ. Ιακωβίδη, Κ. Βολανάκη και Γ. Ροϊλό. Συνέχισε τις σπουδές στην Ακαδημία του Μονάχου και από εκεί βρέθηκε στο κέντρο των καλλιτεχνικών ρευμάτων της πρωτοπορίας στο Παρίσι και στη Ρώμη. Δημιουργός της λεγόμενης «μεταφυσικής ζωγραφικής» με χαρακτηριστικά το ονειρικό και φαντασιακό στοιχείο, θεωρήθηκε πατέρας του υπερρεαλισμού και θαυμάστηκε από τους μεγάλους της εποχής του. Όμως ο ίδιος τους απέρριπτε όλους και αξιολογούσε τον εαυτό του ως pittore classicus. Η αρχαία ελληνική παιδεία και οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας σημάδεψαν το έργο του. Ο μεγάλος ευρωπαίους ζωγράφος, συγγραφέας και στοχαστής έχει τις ρίζες του στη γενέτειρα, στη μυθική Ιωλκό των Αργοναυτών, εκεί όπου ο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο «ένιωσε τα πρώτα καλέσματα του δαίμονα της τέχνης», όπως ο ίδιος αναφέρει στο «Αναμνήσεις από τη ζωή μου». Έως τις μέρες μας το έργο και η προσωπικότητα του διχάζει την καλλιτεχνική κοινότητα αποτελώντας μια κληρονομιά και αφορμή γόνιμης αναζήτησης και προβληματισμού. Το Κοινόν των Μαγνήτων συμμετέχει στον εορτασμό για τα 130 χρόνια από τη γέννηση του Τζόρτζιο ντε Κιρικο στο Βόλο και τα 40 χρόνια από το θάνατό του στη Ρώμη, με την επιστημονική συνεισφορά εκλεκτών μελών του που καταθέτουν τις γνώσεις τους  για τη ζωή και το έργο του μεγάλου καλλιτέχνη.

 

 

 

 

 

 

 

 

Νίκος Πράντζος, Πρόεδρος του Κοινού των Μαγνήτων

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ανθή Μπάτσιου, Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας

 

 

 

 

 

 

 

 

Περίληψη ομιλίας Καθ. Παντελοδήμου 

---

Βόλος και Τζόρτζιο ντε Κίρικο: τα μικρά και τα μεγάλα χρόνια ενός Μεγάλου.

Καθορίζονται οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ο Ιταλός μηχανικός Εβάριστο ντε Κίρικο εγκαταστάθηκε στο Βόλο για την κατασκευή του Θεσσαλικού σιδηροδρομικού δικτύου. Με βάση τις Αναμνήσεις του Τζόρτζιο ντε Κίρικο που δημοσιεύτηκαν το 1942 επιχειρείται η περιγραφή των παιδικών χρόνων στο Βόλο, των ασχολιών και συναναστροφών του και εξετάζεται η επίδραση του μυθολογικού, των κοινωνικών και του  «μαγευτικού» φυσικού περιβάλλοντος στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του και της αισθητικής του. Παρουσιάζονται τέλος οι μαρτυρίες του για διάφορα πρόσωπα του Βόλου και κυρίως για τα γεγονότα του ατυχούς ελληνοτουρκικού  πολέμου το 1897 και τις τραγικές συνέπειες της τουρκικής κατοχής για την πόλη του Βόλου.

 -  Η ζωή στη μικρή εκείνη κωμόπολη του Βόλου ήταν γεμάτη από γεγονότα μεταφυσικά και επαρχιώτικα.

 - Όταν σκέφτομαι την τοτινή ζωή μου στο Βόλο, βλέπω να επαναλαμβάνονται ορισμένα γεγονότα, κι ας είναι σε διαφορετικά μέρη, σε διαφορετικά επίπεδα.

 - Η θάλασσα του Παγασητικού ήταν καθρέπτης, ποτέ ξανά σε άλλες χώρες δεν είδα έναν τόσο όμορφο υδάτινο καθρέφτη.

 - Η Ελλάδα ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες σε όλες τις εποχές, αλλά υπάρχουν πράγματα τόσο όμορφα που μόνο να τα φανταστεί μπορεί κανείς.

 - Κατά την παραμονή μας στον Βόλο, στα 1897, ξέσπασε ό πόλεμος μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Υπήρξα μάρτυρας φοβερών επεισοδίων που προκαλούσαν αγωνία, οίκτο, θλίψη, πολλές φορές και αηδία.

 

 Ομιλία Elena Lydia Scipioni

«Τζόρτζιο ντε Κίρικο: Σκεφτόμενος με εικόνες ή αναπαραστάσεις»

Ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο υπήρξε ένας καλλιτέχνης, συγγραφέας, ποιητής και κριτικός. Γεννημένος στην Ελλάδα, έκανε τις σπουδές του στο Μόναχο, ενώ η Ιταλία και η Γαλλία είναι οι χώρες στις οποίες έζησε και ήρθε σε επαφή με πολλούς άλλους καλλιτέχνες, συγγραφείς και διανοούμενους. Αν και στις αρχές του εικοστού αιώνα μεσουρανούν οι ιστορικοί πρωτοπόροι (avant-gardes) της τέχνης, ο ντε Κίρικο αντιτίθεται στον Φουτουρισμό που επικρατεί στην Ιταλία και τον Κυβισμό που επικρατεί στη Γαλλία. Όντας εχθρικός απέναντι σε οποιαδήποτε προοδευτική ιδέα και ιδεολογικό υπαινιγμό, ο ντε Κίρικο κατέχει ένα διαφορετικό όραμα της τέχνης σε σχέση με το υπάρχον καλλιτεχνικό τοπίο, μια εξωχρονική τέχνη, πέρα από την ιστορία και τον χρόνο, μία μεταφυσική τέχνη, πέρα από τα υλικά αντικείμενα. Ακόμη και αν ο ντε Κίρικο αναφέρεται στην Ελλάδα, στους μύθους ή στον δέκατο πέμπτο (15ος) αιώνα μέσα από τα έργα του, αυτές οι αναφορές φαντάζουν ονειρικές και μακρινές. Παραπέμπει, επίσης, στον δέκατο έκτο αιώνα (16ος), στην τέχνη του μπαρόκ του δέκατου έβδομου αιώνα (17oς) και στο νατουραλισμό του δέκατου ένατου (19ος) αιώνα, όμως κατασκευάζει ένα είδος ιδανικού μουσείου, στο οποίο περιλαμβάνει στοιχεία διαφορετικής μορφής και φύσης. Αυτή η μορφή τέχνης δεν συνδέεται με τη φυσική ή ιστορική πραγματικότητα, ούτε ακόμη και με σκοπό να την υπερβεί. Δεν έχει γνωστικούς σκοπούς, μα ούτε και κάποια χρήση. Είναι αντιφατική, διότι είναι αμφίσημη και απόξενη. Για την ακρίβεια, όταν συναντάμε σχήματα στα έργα του ντε Κίρικο – σφαίρες, τετράγωνα, ορθογώνια αντικείμενα- αυτά είναι τοποθετημένα σε έναν χώρο άδειο και μη κατοικήσιμο και σε χρόνο που μοιάζει στάσιμος παρά αέναος. Αυτά τα σχήματα είναι αμφίσημα στοιχεία, ασύνδετα ως προς το περιεχόμενο στο οποίο βρίσκονται τοποθετημένα – μια πλατεία, ένας σταθμός, μια ακτή – και συνεπώς δημιουργούν αναστάτωση. Παρεμποδίζουν την λογική κατανόηση του έργου, όμως, καθιστούν ορατό το αόρατο, μας επιτρέπουν να δούμε φευγαλέα – πέρα από την υλική διάσταση – έναν άγνωστο και αινιγματικό κόσμο. Είναι μια μορφή τέχνης η οποία δεν παρουσιάζει ή ερμηνεύει, δεν αλλάζει την πραγματικότητα, αλλά θέτει τον εαυτό της ως μια διαφορετική, μεταφυσική και μεταμορφωσιγενής πραγματικότητα.

Εάν κοιτάξουμε ένα από τα πιο διάσημα έργα του καλλιτέχνη, τον πίνακα Ανησυχητικές Μούσες (Le Muse inquietanti), ζωγραφισμένο το 1916, είναι δυνατό να αντιληφθούμε άμεσα την ακατανόητη σχέση μεταξύ κάποιων αντικειμένων και του περιεχομένου. Αυτή η σχέση παρουσιάζεται ως αντιφατική. Στα δεξιά διακρίνεται μια γυναικεία φιγούρα με κεφάλι σε σχήμα κορύνας, στα αριστερά, υπάρχει ένα κεφάλι σε σχήμα επιμηκυμένου μπαλονιού και ένα πέπλο που περιβάλλει την φιγούρα. Στο βάθος, το Καστέλο Εστένσε της Φερράρα (Estense Castle): δύο καμινάδες και ένας πύργος από κάτω. Στα μεταφυσικά έργα του ντε Κίρικο παρουσιάζονταν συχνά πρόσωπα και αντικείμενα εντός του ίδιου περιεχομένου και η σχέση μεταξύ τους φάνταζε ανεξήγητη. Μεγαλειώδεις αρχιτεκτονικές κατασκευές και καμινάδες εργοστασίων, τρίγωνα, πλαίσια, ανδρείκελα, γύψινα αγάλματα, χειρουργικά γάντια, σπιρτόκουτα, πίνακες ζωγραφικής σε καβαλέτο. Η σύνθεση είναι γενικά επιβλητική. Η γραμμική προοπτική είναι το σύστημα με το οποίο συντονίζει γεωμετρικά τις φιγούρες και τα αντικείμενα εντός του ενιαίου χώρου. Ο χώρος συγχέεται με τα αντικείμενα, είναι μη κατοικήσιμος. Τα κουτιά από μπισκότα και τα σπίρτα δίπλα στις αρχιτεκτονικές κατασκευές καθορίζουν την διακοπή όλων των κλιμάκων μέτρησης. Τα χρώματα είναι ζεστά και βαθιά. Το φως είναι έντονο, ακίνητο και δίχως δόνηση.ιστορικοί πρωτοπόροι (avant-gardes) της τέχνης, ο ντε Κίρικο αντιτίθεται στον Φουτουρισμό που επικρατεί στην Ιταλία και τον Κυβισμό που επικρατεί στη Γαλλία. Όντας εχθρικός απέναντι σε οποιαδήποτε προοδευτική ιδέα και ιδεολογική πολιτική αναφορά, ο ντε Κίρικο κατέχει ένα διαφορετικό όραμα της τέχνης σε σχέση με το υπάρχον καλλιτεχνικό τοπίο, μια εξωχρονική τέχνη, πέρα από την ιστορία και τον χρόνο, μία μεταφυσική τέχνη, πέρα από τα υλικά αντικείμενα. Ακόμη και αν ο ντε Κίρικο αναφέρεται στην Ελλάδα, στους μύθους ή στον δέκατο πέμπτο (15ος) αιώνα μέσα από τα έργα του, αυτές οι αναφορές φαντάζουν ονειρικές και μακρινές. Παραπέμπει, επίσης, στον δέκατο έκτο αιώνα (16ος), στην τέχνη του μπαρόκ του δέκατου έβδομου αιώνα (17oς) και στο νατουραλισμό του δέκατου ένατου (19ος) αιώνα, όμως κατασκευάζει ένα είδος ιδανικού μουσείου, στο οποίο περιλαμβάνει στοιχεία διαφορετικής μορφής και φύσης. Αυτή η μορφή τέχνης δεν συνδέεται με τη φυσική ή ιστορική πραγματικότητα, ούτε ακόμη και με σκοπό να την υπερβεί. Δεν έχει γνωστικούς σκοπούς, μα ούτε και κάποια χρήση. Είναι αντιφατική, διότι είναι αμφίσημη και σε απομακρύνει. Για την ακρίβεια, όταν συναντάμε σχήματα στα έργα του ντε Κίρικο – σφαίρες, τετράγωνα, ορθογώνια αντικείμενα- αυτά είναι τοποθετημένα σε έναν χώρο άδειο και μη κατοικήσιμο και σε χρόνο που μοιάζει στάσιμος παρά αιώνιος. Αυτά τα σχήματα είναι αμφίσημα στοιχεία, ασύνδετα ως προς το περιεχόμενο στο οποίο βρίσκονται τοποθετημένα – μια πλατεία, ένας σταθμός, μια ακτή – και συνεπώς δημιουργούν αναστάτωση. Παρεμποδίζουν την λογική κατανόηση του έργου, όμως, καθιστούν ορατό το αόρατο, μας επιτρέπουν να δούμε φευγαλέα – πέρα από την υλική διάσταση – έναν άγνωστο και αινιγματικό κόσμο. Είναι μια μορφή τέχνης η οποία δεν παρουσιάζει ή ερμηνεύει, δεν αλλάζει την πραγματικότητα, αλλά θέτει τον εαυτό της ως μια διαφορετική, μεταφυσική και μεταμορφωτική πραγματικότητα.

Η αίσθηση της μεταφυσικής τέχνης γίνεται αντιληπτή μέσα από την ομοιογενή και αρμονική μεγαλειότητα που δημιουργείται από τα ανομοιογενή στοιχεία. Υπάρχει ένα παράδειγμα το οποίο αναφέρει ο ίδιος ο ντε Κίρικο σε ένα δοκίμιό του σχετικά με τη Μεταφυσική Τέχνη το 1919, μέσα από το οποίο παρέχονται περισσότερες διευκρινήσεις για το τι ο ίδιος θεωρούσε ως μεταφυσική τέχνη: γράφει ότι εάν μπαίναμε σε ένα δωμάτιο και βλέπαμε ένα κλουβί με ένα καναρίνι εντός του, μερικούς πίνακες κρεμασμένους στον τοίχο και μια βιβλιοθήκη με βιβλία, όλα αυτά δεν μας προκαλούν κάποια έκπληξη, διότι η αλληλουχία των αναμνήσεων η οποία συνδέει το ένα στοιχείο με το άλλο, μας εξηγεί τη λογική του τι βλέπουμε. Εάν, όμως, αυτό το νήμα της αλληλουχίας κοπεί, καθώς θα κοιτάξουμε τον άνδρα που κάθεται, το κλουβί, τους πίνακες, τη βιβλιοθήκη, θα εκπλαγούμε, θα αισθανθούμε φόβο ή θα αισθανθούμε όμορφα και παρήγορα κοιτώντας αυτή τη σκηνή. Η σκηνή παραμένει η ίδια, απλά την βλέπω μέσα από μία άλλη οπτική γωνία. Αυτή είναι η μεταφυσική οπτική των πραγμάτων. Αλλού, σε ένα άλλο δοκίμιό του σχετικά με τον μουσικό Κασέλα (Casella), γράφει: «Εδώ και καιρό έχω συνειδητοποιήσει τι πιστεύω για τις εικόνες και τις αναπαραστάσεις. Η εικόνα είναι η βασική έκφραση της ανθρώπινης σκέψης (...), οι λέξεις, οι χειρονομίες και οι εκφράσεις, είναι δευτερεύουσες και συνοδεύουν την εικόνα». Μέσα από τα έργα του, ο καλλιτέχνης αναζητά μια άμεση σχέση μεταξύ της όρασης και της φαντασίας. Η εικόνα, είτε αφορά πίνακα ζωγραφικής, σκηνή θεατρικής παράστασης ή κινηματογραφικής ταινίας, πάντα προϋποθέτει την ύπαρξη του θεατή.

Στην τοιχογραφία Η Απελευθέρωση του Αγίου Πέτρου (The Liberation of St. Peter), ζωγραφισμένη από τον Ραφαήλ το 1513-14, η οποία βρίσκεται σε μία από τις αίθουσες του Βατικανού, παρατηρούμε τρία σημαντικά στοιχεία: το φως, την αλληλουχία (όπως σε ένα εικονογραφημένο σενάριο, υπάρχουν τρείς στιγμές της ιστορίας), την υποκριτική. Όπως ακριβώς σε μία ταινία, χωρίς ήχο ή κίνηση,δεδομένου ότι μία ταινία αποτελείται από κινούμενες εικόνες. Η σκηνή είναι ιδιαιτέρως ενιαία, παρά το διαχωρισμό σε τρεις διαφορετικές περιοχές που αντιστοιχούν σε τρεις διαφορετικές στιγμές της ιστορίας. Στη μέση, πάνω από ένα πλέγμα ανάμεσα στο σκοτάδι και τα παραπετάσματα, εμφανίζεται η φιγούρα ενός αγγέλου που ακτινοβολεί εντός της φυλακής. Στα δεξιά, ο άγγελος οδηγεί τον απόστολο εκτός της φυλακής. Οι πηγές φωτός είναι ποικίλες: το φεγγάρι, το φανάρι, το φως που εκπέμπεται από τις δύο φιγούρες του Αγγέλου αλλά και από το ίδιο το παράθυρο, γύρω από το οποίο αναπτύσσεται το έργο. Οι λεπτομέρειες έχουν αποδοθεί με τρόπο τέτοιο, ώστε αρκετοί μελετητές ήταν σε θέση να οραματιστούν τι θα ακολουθήσει μετά, μέσα από το φως, ο Καραβάτζο και ο Ρέμπραντ. Η επίδραση που έχει η τοιχογραφία στον θεατή είναι τέτοια που ο θεατής αναγκάζεται να αντιληφθεί με μεγαλύτερη ένταση την ευθύνη της θέσης του ως παρατηρητή: αναγκαζόμαστε να σκεφτούμε αυτό που βλέπουμε.

Στο δοκίμιό με τίτλο «Ραφαέλο» ο ντε Κίρικο αναφέρει πως σε ορισμένους πίνακες ο Σάντσιο αγγίζει τη μεταφυσική οπτική μέσα από την οικειότητα της σκηνής, στην οποία οι φιγούρες μας δημιουργούν την αίσθηση της έκπληξης και σχεδόν της ταραχής που αισθάνεται κάποιος όταν εισέρχεται σε ένα δωμάτιο το οποίο θεωρείται μη κατοικήσιμο, αλλά το βρίσκει γεμάτο κόσμο. Η έκπληξη και η αίσθηση θαυμασμού που μας δημιουργούν ορισμένα υπέροχα έργα οφείλεται σε μια προσωρινή ‘αναστολή της ζωής’. Καθώς εισερχόμαστε στο δωμάτιο, το νήμα της ανθρώπινης λογικής χάνεται και οι φιγούρες που βλέπουμε σε αυτή την αναστολή, ακόμη και δίχως να αλλάζουν σχήμα, μοιάζουν με φαντάσματα. Οι πλευρές της μεταφυσικής αιθέριας αίσθησης που εντοπίζει ο ντε Κίρικο στον πίνακα «Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία (San Luca painting the Virgin)», αποδίδονται στον Ραφαέλο. Για κάποια έργα, η σχέση που αναπτύσσουν με τον παρα μέσα από την αντανάκλαση στον καθρέπτη, παραμένουν το μοναδικό επίκεντρο του πίνακα, προς το οποίο στρέφονται τα βλέμματα σχεδόν όλων των χαρακτήρων που απεικονίζονται στον πίνακα. Ως θεατές, αντιλαμβανόμαστε πως δεν έχουμε συμπεριληφθεί στην σκηνή, διότι τη θέση μας έχει πάρει το βασιλικό ζευγάρι, ενώ ο πίνακας ζωγραφικής, τον οποίο δημιουργεί ο Βελάθκεθ, παραμένει τελείως εκτός του οπτικού μας πεδίου.

Εάν στα έργα τέχνης, ο παρατηρητής κοιτάζει μια στατική εικόνα, στο θέατρο και στον κινηματογράφο η σχέση μεταξύ του παρατηρητή και του έργου γίνεται πιο περίπλοκή. Το 1942 ο ντε Κίρικο έγραψε το δοκίμιο “Πραγματεία για τον κινηματογράφο», στο οποίο υποστηρίζει ότι το θέατρο δεν έχει την ίδια επίδραση στον θεατή όπως μία ταινία. Όταν πηγαίνουμε στο θέατρο ντυνόμαστε όπως όταν θα πηγαίναμε σε ένα πάρτυ, πράγμα που δεν κάνουμε όταν πηγαίνουμε να δούμε μια ταινία. Αυτή η προετοιμασία δημιουργεί μια ειδική διάθεση, η οποία μας βοηθά να εισέλθουμε σε έναν μη πραγματικό, μαγικό κόσμο. Ένα άλλο στοιχείο διαχωρισμού αφορά τον χώρο. Στον περιορισμένο χώρο του θεάτρου, εκτυλίσσονται όλα τα γεγονότα –απομακρυσμένα σε ότι αφορά το χώρο και το χρόνο. Εξαιτίας αυτού του περιορισμού, το θέατρο κατέχει μια σημαντική μεταφυσική δύναμη. Από την άλλη, η δυναμική του κινηματογράφου είναι η κίνηση, η δυνατότητα που μας δίνει να δούμε μακρινά μέρη και πλήθος ανθρώπων σε μια αλληλουχία εικόνων. Μία κινηματογραφική ταινία αποτελεί μια ιστορία ειπωμένη μέσα από εικόνες, οι οποίες διαδέχονται η μία την άλλη. Θα ήθελα να κλείσω με το έργο Μεταφυσικό εσωτερικό με μεγάλο εργοστάσιο (Interno metafisico con grande fabbrica),το οποίο ζωγράφισε ο ντε Κίρικο το 1916.

Μιλήσαμε ήδη για τον περιορισμένο χώρο, μέσα στον οποίον συμβαίνουν τα πάντα, τους οικείους χώρους, όπου το νήμα της λογικής χάνεται, αλλά και για την αλληλουχία των εικόνων, όπου είναι δυνατό να περιλαμβάνονται διαφορετικά αντικείμενα και σκηνικά, καθώς και για τις εσωτερικές και εξωτερικές οπτικές γωνίες. Σε αυτό το έργο παρουσιάζεται ένα δωμάτιο όπου φαίνονται τα επίπεδα του ταβανιού και των τοίχων; μέσα από τα παράθυρα μπορούμε να δούμε τα εξωτερικά κτήρια. Πάνω σε έναν μεγάλο κύβο βρίσκεται τοποθετημένος ένας πίνακας που απεικονίζει ένα τεράστιο εργοστάσιο, μικροσκοπικές φιγούρες, η σκιά των οποίων προβάλλεται στο έδαφος, καθώς και ένα τρένο, ο καπνός του οποίου διασκορπίζεται σε μεγάλο τμήμα του μπλε ουρανού. Είναι ένας πίνακας εντός του πίνακα, ο οποίος χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτο ρεαλισμό, με αντικείμενα στο σχήμα παιχνιδιών, ‘εργαλεία κατασκευής’, παιχνιδιού, μετρήσεως, αλλά και άκαμπτες γεωμετρίες και σπειροειδή στοιχεία. Η θέα εντός του πίνακα είναι σαν ένα μεγάλο παράθυρο με θέα σε μια άλλη γωνιά του κόσμου. Σαν να λέμε, ο πίνακας εντός του πίνακα και η σκηνή εντός της σκηνής: υπάρχουν αναφορές σε πραγματικά δεδομένα, υπάρχει το εσωτερικό και το εξωτερικό του, αλλά υπάρχει επιπλέον και άλλο εξωτερικό τμήμα –αυτό που απεικονίζεται στο πίνακα στο καβαλέτοαπομακρυσμένο στο χώρο και στο χρόνο. Υπάρχει μια αίσθηση κίνησης, αυτή του τρένου, αλλά και αναφορές σε ανθρώπους και τοπία απομακρυσμένα από το περιεχόμενο του πίνακα. Είναι ένα μουσείο στο οποίο εμπεριέχονται πολλά από τα στοιχεία της τέχνης του ντε Κίρικο, μια σκηνή ενός αινιγματικού κόσμου – όχι περισσότερο αινιγματικού από ότι είναι ήδη ο κόσμος- όπου δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε το νόημα των συνδέσεων, αλλά απλά να εστιάσουμε το βλέμμα μας, να νιώσουμε έκπληκτοι και να ανακαλύψουμε μια άλλη οπτική γωνία η οποία θα εμπλουτίσει τη γνώση μας.

power point εργασίας ΣΙΠΙΟΝΙ

 

Ομιλία Χρύσας Δραντάκη "Ο Ντε Κίρικο στο πέρασμα των αιώνων "

 

 

 

 

 

 

 

Φωτογραφίες μετά το πέρας της ετήσιας Εκδήλωσης

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Απονομή βραβείου «Μαρία Ζουπανιώτη» 

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, απονεμήθηκε βραβείο στην Αικατερίνη Ι. Πέτρου, που εισήχθη πέρυσι μεταξύ των πρώτων στην Ιατρική Σχολή Θεσσαλονίκης.Το βραβείο αυτό απονέμεται για έκτο συνεχές έτος σε αριστούχο μαθητή του νομού Μαγνησίας, από το διακεκριμένο μέλος του Κοινού των Μαγνήτων Καθηγητή  Δημήτρη Ηλιόπουλο, ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της φαρμακευτικής εταιρείας KYNAN PHARMA, με έδρα το Λος Άντζελες, συνοδευόμενο από ένα συμβολικό χρηματικό ποσό. 

Η βραβευμένη φοιτήτρια θα έχει τη δυνατότητα να μετεκπαιδευθεί σε κλινικά και ερευνητικά κέντρα στην Αμερική, όταν ολοκληρώσει τις ιατρικές σπουδές της στην Ελλάδα.Το βραβείο αφιερώνεται στη μνήμη της Μαρίας Ζουπανιώτη, συζύγου του πρώην προέδρου του Κοινού των Μαγνήτων Απόστολου Ζουπανιώτη. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Δημοσιεύματα

Of course, the ever-thoughtful, and energetic organization secretary-general, Sofia Safrantza, with a timely telephone call, assures our attendance, and quiet a stimulating evening it turns out to be! The program is dedicated to the 130 years since his birth (July 10, 1888), and the 40 years after his passing (November 20, 1978), of an extraordinary native-son, of Italian origin, the artist Giorgio De Kiriko (Chirico)!

Following warm greetings from association president Nikos Prantzos, he introduced a panel of speakers: Athens University professor of history and archeologyDimitrios Pantelodimos, elucidating our hero’s formative years in Volos, coinciding with the city’s recent liberation from Ottoman rule in 1880; Dr, Chrysa Drantaki, art historian, and cultural director of the municipality of Volos; a bilingual (English/Greek) presenter, with illustrations of de Kiriko’s oeuvre, Elena-Lydia Scipioni; a poem by my friend at Queens College-CUNY, the sociologist Nicholas Alexiou, read by actress Maria Margariti; concluding with musical selections by the soprano Sylvia Tsibanakou, under the professional preparation of Andrea Mimeou, and the accompanied pianist Annita Lefaki. Noteworthy is the collaboration of the two brother De Kiriko, Giorgio and Andrea-Alberto in the musical pieces, the composer of the Olympic hymn Spiridonas Samaras, himself music teacher of the youngest brother.

As if this were not intensive enough to excite the senses, we were early introduced to this year’s recipient of the dedicated Maria Zoupaniotis Award (the late wife of past Magniton president Apostolos), proffered for academic excellence to a prefecture graduate, and presented by organization member, prof. Dimitri Illiopoulos, to a once-reluctant student in Thessaloniki’s Medical School, Ekaterini I. Petrou.

Nevertheless, the occasion belonged to Giorgio, a composite like so many in the audience of Greek and foreign roots (his father, Evaristo, was an engineer whose rail and locomotive projects connected Volos and Thessaly’s largest city, Larissa). His son Giorgio’s demonic genius transcended several artistic genres --- Romanticism, Realism, Cubism, Metaphysical Art --- and, though not a prodigy, for he was trained by mediocre tutors of his craft, still gained the attention of such period luminaries as Guillaume Apollinaire, Pablo Picasso, while said to be most influenced by the German Arnold Bocklin.

For effecting in his paintings the affects from living in such disparate places as Florence, Lyon, Milan, Munich, Paris, Rome, and not only, transformed the Belle Epoch, Greco style in the Volos of the early 20th century into the “Paris of Thessaly.” The term’s mention brought a noticeable chuckle from me, the irony of which was not overlook by others, too; some, turning to me to nod knowingly!

Past 10:30p, and ready to adjourned, several members rushed to welcome me/us, recalling last year’s reunion, while Anna and I rushed to the participants of this august event (it’s also the first of a new secular month), to extend deserved congratulations! Tuti Bravisimo!

 

 

 

 

 

 

 

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΑΝΤΑ ΚΑΙ Ο "ΑΛΛΟΣ" ΒΟΛΟΣ

Εφημερίδα ΜΑΓΝΗΣΙΑ 

Στον υποβλητικό αύλειο χώρο του Αθανασάκειου Αρχαιολογικό Μουσείου ( το πιο όμορφο και , κατά τη γνώμη μου , το πιο ατμοσφαιρικό κτίριο της πόλης) έγινε και φέτος η εκδήλωση του «Κοινού των Μαγνήτων» αφιερωμένη στον Giorgio de Chirico. Ήταν άψογη. Οι συντελεστές εξαιρετικοί και το όλον αξεπέραστο. Το «Κοινόν των Μαγνήτων» είναι μια απο τις πιο δυναμικές , παρεμβατικές, κοινωφελείς , άοκνες και κυρίως αθόρυβες συλλογικότητες της περιοχής μας. Νιώθω τυχερός που στο παρελθόν πήγαμε μπροστά πολλά και σημαντικά και

 ακόμη πιο τυχερός που ξέρω πόσο οι άνθρωποι αυτοί , Βολιώτες ως το κόκκαλο έστω και αν βρίσκονται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα , είναι πάντα παρόντες και αρωγοί προς τη γενέθλια πόλη τους, σταθερά και διακριτικά .. 

Αποστόλης Παντσάς, ιατρός παθολόγος

 

 

 

 

 

 

Διεθνές σύμβολο ο Ντε Κίρικο

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 10/07/2018

Ιδιαίτερη σημασία έχει η 10^η Ιουλίου, διότι σαν σήμερα, πριν από 130 χρόνια, το 1888,  γεννήθηκε στον Βόλο ο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους  του  20ου αιώνα. 

Γεννήθηκε, όπως αναφέρει ο ίδιος: «…Στη σκιά του Πηλίου και των Κενταύρων, δυο βήματα από την Ιωλκό των Αργοναυτών… Μια αποπνικτική μέρα του Ιουλίου στον Βόλο…πρωτεύουσα της Θεσσαλίας που τα κεριά λιώνανε στα καντηλέρια, και πάνω από την πολιτεία, λες για να μεγαλώσει τον καύσωνα του καλοκαιριού, φυσούσε ένας φλογισμένος άνεμος που έρχεται από την Αφρική και που οι Έλληνες ονομάζουν λίβα..».

Πατέρας του ήταν ο  Εβαρίστο Ντε Κίρικο, αριστοκρατικής καταγωγής από τη Δαλματία και την Τοσκάνη του οποίου ο πατέρας, βαρόνος  Τζόρτζιο - Φιλιγκόνε αναφέρεται ως πρέσβης της Ιταλίας στην Υψηλή Πύλη. Διπλωματούχος μηχανικός, προσέφερε αρχικά τις υπηρεσίες του στους σιδηροδρόμους της Τοσκάνης και της Βουλγαρίας. Στη συνέχεια το 1882 του ανατίθεται, ως εργολήπτη,  επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη με χρηματοδότηση του  ομογενούς τραπεζίτη από την Κωνσταντινούπολη Θεόδωρου Μαυρογορδάτου, η κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου της Θεσσαλίας, προκειμένου να διευθύνει το έργο εγκαθίσταται στον Βόλο.

Σύζυγός του και μητέρα του μεγάλου ζωγράφου η Τζέμμα Τσερβέτο, πρώην τραγουδίστρια του βαριετέ και της  οπερέτας,  με γενοβέζικη καταγωγή αλλά με εμπορικές σχέσεις της οικογένειας στη  Σμύρνη όπου και η ίδια γεννήθηκε.

 

Αφιέρωμα τιμής

Στον πατέρα του μεγάλου ζωγράφου τον  μηχανικό Εβαρίστο είναι αφιερωμένη η φετινή ετήσια εκδήλωση,  που διοργανώνει κάθε χρόνο η Διεύθυνση Πολιτισμού του ΔΟΕΠΑΠ -ΔΗΠΕΘΕ Δήμου Βόλου, η οποία θα παρουσιάσει την πολυδιάστατη προσωπικότητα και το έργο του στην μόλις νεόδμητη πόλη με την οποία ταυτίστηκε και συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξή της.

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει έκθεση των σχεδίων  του Εβαρίστο και της γαλλοϊταλικής εταιρείας του σε φωτογραφικές αναπαραγωγές, που ανήκουν στο αρχείο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Βόλου. Φωτογραφίες, κείμενα και άλλα ντοκουμέντα   καταδεικνύουν το εύρος της δραστηριότητας του Εβαρίστο αλλά και τη σχέση του  και επιρροή  που άσκησαν στο καλλιτεχνικό έργο του γιου του, Τζόρτζιο.

Το αφιέρωμα πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με τον ΟΣΕ και το Παγκόσμιο Σωματείο Αποδήμων Μαγνήτων «Το Κοινόν των Μαγνήτων».

Η έκθεση θα εγκαινιαστεί την Πέμπτη 2 Αυγούστου στο  Κέντρο Τέχνης Τζόρτζιο Ντε Κίρικο και θα παραμείνει ώς και  τον Οκτώβριο προκειμένου να πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και παράλληλες συνεργασίες.

Θα προηγηθεί την Τέταρτη 1 Αυγούστου η  καθιερωμένη ετήσια εκδήλωση του  Παγκόσμιου Σωματείου Αποδήμων Μαγνήτων «Το Κοινόν των Μαγνήτων» στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου αφιερωμένη επίσης στα 130 χρόνια  από τη γέννηση  του μεγάλου ζωγράφου, η οποία θα περιλαμβάνει με ομιλίες, προβολές και μουσικό πρόγραμμα

 

Ο Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο

Ο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο υπήρξε μία από τις καλλιτεχνικές μορφές της τέχνης που κατάκτησε  εξέχουσα θέση στα κινήματα της νεωτερικής πρωτοπορίας.

Σπούδασε στο «Σχολείο των Τεχνών» του Πολυτεχνείου της Αθήνας με δασκάλους τους Κ. Βολανάκη, Γ. Ιακωβίδη και Γ. Ροϊλό. Συνεχίζει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών  του Μονάχου και έρχεται σε επαφή με τον γερμανικό ρομαντισμό, και τη  φιλοσοφία των Νίτσε, Σοπενχάουερ και Βέινιγκερ. Ταξιδεύει στην Ιταλία και το 1910 ζωγραφίζει το πρώτο «μεταφυσικό» του έργο, το «Αίνιγμα ενός φθινοπωρινού απογεύματος». Στη συνέχεια ζει στο Παρίσι όπου τον ανακαλύπτει ο Απολλινέρ, συμμετέχει σε εκθέσεις, γνωρίζει τους Πικάσο, Ντερέν, Μπρανκούζι, Λεζέ,  Μπρακ και εντυπωσιάζει τον Αντρε Μπρετόν και τους υπερρεαλιστές ζωγράφους. Από το 1914 θα αρχίσει τις εκθέσεις του στη  Ν. Υόρκη. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετέχει στην καλλιτεχνική σκηνή της Ιταλίας και συνδέεται με τους φουτουριστές ζωγράφους. Από το 1919  αποκηρύσσει τη μοντέρνα τέχνη και στρέφεται στην παραδοσιακά πρότυπα και στις ζωγραφικές τεχνικές τους παρελθόντος.

Αρχίζει να εκθέτει, να αρθρογραφεί  και να συμμετέχει σε μεγάλες διοργανώσεις στη Ρώμη, στο Παρίσι και στη Ν. Υόρκη. Το 1930 γνωρίζει στο Παρίσι τη Ρωσίδα Ιζαμπέλλα Πάκζβερ -Φαρ, η οποία θα είναι η μέλλουσα σύζυγος και σύντροφος για την υπόλοιπη ζωή του. Το 1945 εκδίδεται στα ιταλικά η αυτοβιογραφία του, ενώ πραγματοποιεί εκθέσεις σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας και τιμάται από διάφορα καλλιτεχνικά ιδρύματα Ευρώπης και Αμερικής.

Κατά το διάστημα 1964 - 1965 ασχολείται με τη σκηνογραφία, καθώς και με τη γλυπτική και τη χαρακτική. Το 1978 γιορτάζονται τα  ενενηκοστά  γενέθλιά του στο Καπιτώλιο της Ρώμης  με την παρουσία και υποστήριξη γνωστών θεωρητικών της τέχνης. Την 20ή Νοεμβρίου 1978, στις 11.30 π.μ., ο Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο πεθαίνει σε νοσοκομείο της Ρώμης, έπειτα από μακροχρόνια ασθένεια.

Το  1986 δημιουργείται το Ίδρυμα Τζιόρτζιο και Ιζα Ντε Κίρικο στην οικία τους στον αριθμό 31 της Πιάτσα ντι Σπάνια της Ρώμης, με πρόεδρο την σύζυγό του, ενώ το  1998 ανοίγει τις πόρτες του για το κοινό.

Στην Ελλάδα  η πρώτη έκθεση με έργα Ντε Κίρικο διοργανώθηκε το 1995 από το Ιδρυμα «Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή» της Ανδρου, με την συμμετοχή του Δήμου Βόλου και του Ιδρύματος «Νικολάου και Ελένης Πορφυρογένη» Αγριάς Βόλου, υπό την αιγίδα  του Ιδρύματος Ντε Κίρικο της Ρώμης. Προηγήθηκε, το καλοκαίρι, η έκθεση της Ανδρου και ακολούθησε η έκθεση στον Βόλο με τον γενικό τίτλο «Η επιστροφή του Τζιότζιο Ντε Κίρικο»   πλαισιωμένη  με παράλληλες εκθέσεις και εκδηλώσεις, στο Κέντρο Τέχνης και στο Ιδρυμα Πορφυρογένη στην Αγριά.

Με το έργο του έχουν ασχοληθεί πολλοί ιστορικοί τέχνης στην Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ελλάδα, Ισπανία και σε άλλες χώρες, υπογραμμίζοντας το πολυδιάστατο ταλέντο του, που τον καθιστά μοναδικό σε διεθνές επίπεδο.

http://www.taxydromos.gr/%CE%95%CE%BA%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/303405-die8nes-sy%CE%BCbolo-o-nte-kiriko.html

 

Αφιέρωμα του «Κοινού των Μαγνήτων» στον καλλιτέχνη Τζόρτζιο Ντε Κίρικο

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, 30/07/2018

Το Κοινόν των Μαγνήτων, το παγκόσμιο σωματείο αποδήμων Μαγνήτων, με έδρα το Βόλο, αφιερώνει την φετινή κεντρική εκδήλωση του στον Τζόρτζιο ντε Κίρικο, τον μεγάλο Ιταλό καλλιτέχνη, συμμετέχοντας στον εορτασμό για τα 130 έτη από τη γέννηση του στο Βόλο και τα 40 έτη από το θάνατο του στη Ρώμη.

Κύρια ομιλήτρια της εκδήλωσης θα είναι το μέλος του Κοινού των Μαγνήτων, Elena Lydia Scipioni, ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια εκθέσεων σύγχρονης τέχνης, με έδρα τη Ρώμη. με θέμα « Τζόρτζιο ντε Κίρικο : σκεπτόμενος με εικόνες ή αναπαραστάσεις»

Η ομιλήτρια αναλύει τις σκέψεις του Τζόρτζιο Ντε Κίρικο περί εικόνων και αναπαραστάσεων δίνοντας ορισμένα παραδείγματα έργων του συγκριτικά με έργα άλλων καλλιτεχνών, ερμηνεύοντας τον ιδιαίτερο και πρωτότυπο χαρακτήρα της μεταφυσικής ζωγραφικής του. Οι σκέψεις αυτές ξεπερνούν το πεδίο της ζωγραφικής και επεκτείνονται στον χώρο του θεάτρου και του κινηματόγραφου. (Η ομιλία θα δοθεί στην αγγλική, με ελληνική μετάφραση)

Για διάφορες πτυχές της ζωής και του έργου του Ντε Κίρικο θα ομιλήσουν επίσης δύο άλλα μέλη του Κοινού των Μαγνήτων, ο ομότιμος καθηγητής Δημήτρης Παντελοδήμος με θέμα "Ο Βόλος και ο Ντε Κίρικο: τα μικρά χρόνια ενός μεγάλου"και η Χρύσα Δραντάκη, ιστορικός τέχνης,Δρ. κοινωνιολογίας της τέχνης, με θέμα "Ο Ντε Κίρικο στο πέρασμα των αιώνων "

Ποίημα για τον Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, που έγραψε το μέλος του Κοινού των Μαγνήτων, Νίκος Αλεξίου, θα απαγγείλει η ηθοποιός Μαρία Μαργαρίτη.

Η εκδήλωση, που διοργανώνεται σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και την υποστήριξη της Διεύθυνσης Πολιτισμού ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ του Δήμου Βόλου, θα κλείσει με μουσικό πρόγραμμα, που επιμελήθηκε ο Δ/ντής του Δημοτικού Ωδείου Βόλου κ. Ανδρέας Μιμαίος, με την υψίφωνο, Σύλβια Τσιμπανάκου, την οποία συνοδεύει η πιανίστα Αννίτα Λεφάκη.

Το μουσικό πρόγραμμα περιλαμβάνει κομμάτια και έργα συνθετών που μνημονεύουν τα δύο αδέλφια Ντε Κίρικο,Τζόρτζιο και Ανδρέα-Αλμπέρτο, στις αναμνήσεις τους, μεταξύ των οποίων και του συνθέτη του Ολυμπιακού Υμνου Σπυρίδωνα Σαμάρα, που ήταν ο δάσκαλος μουσικής του μικρού αδελφού.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, την Τετάρτη, 1 Αυγούστου, ώρα 20:15 με είσοδο ελεύθερη.

http://www.taxydromos.gr/%CE%95%CE%BA%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/305417-afierwma-toy-koinoy-twn-magnhtwn-ston-kallitexnh-tzortzio-nte-kiriko.html