Το νέο βιβλίο του Γιώργου Γκέκου «Eλληνική Παρουσία στο Πολυτεχνείο Ζυρίχης»
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ελλήνων Αποφοίτων του Ομοσπονδιακού Πολυτεχνείου Ζυρίχης (ΕΤΗ) και ο εκδοτικός Οίκος ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε. οργάνωσε προχθές το απόγευμα (Τρίτη 7 Μαρτίου), στο υποδειγματικά ανακαινισμένο κτήριο «Κωστής Παλαμάς» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ακαδημίας και Σίνα), μια εξαιρετική εκδήλωση με θέμα «Πολυτεχνείο Ζυρίχης και Ελληνική Κοινωνία».
Η εκδήλωση, η οποία είχε πολυδιάστατο επιστημονικό, ιστορικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό ενδιαφέρον, οργανώθηκε με αφορμή την παρουσίαση της μελέτης του βολιώτη Γιώργου Γκέκου, ομότιμου καθηγητή του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης και έγκριτο μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας της Ελβετίας, με τίτλο «Ελληνική Παρουσία στο Πολυτεχνείο Ζυρίχης».
Η εκδήλωση ξεκίνησε με τον χαιρετισμό του προέδρου του Συλλόγου, Δρ. Θανάση Αναστασίου και του Δρ. Κώστα Παπαηλιού, ο οποίος παρουσίασε την επιστημονική διαδρομή και το έργο του Γ. Γκέκου τόσο στο ΕΤΗ όσο και γενικότερα. Στη συνέχεια, ο Γιώργος Γκέκος που ήταν ο κύριος ομιλητής της βραδιάς, παρουσίασε τη νέα του μελέτη, η οποία πρόσφατα κυκλοφόρησε σε βιβλίο από τις εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ, γραμμένη στα γερμανικά με τίτλο «Griechische Präsenz an der ETH Zürich». Το παγκοσμίου φήμης ελβετικό Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο (ΕΤΗ), στη Ζυρίχη, η οποία από μια μικρή πόλη των Κελτών εξελίχτηκε σ’ ένα μεγάλο κοσμοπολίτικο κέντρο, όπως είπε ο κ. Γκέκος, μετρά 21 βραβεία Νομπέλ σε φυσική, χημεία και ιατρική, μεταξύ των οποίων και το βραβείο του Αϊνστάιν. Παρουσιάζοντας στη συνέχεια, τη διαδρομή της ελληνικής παρουσίας σε αυτό από την αρχή της ίδρυσής του (1855) αναφέρθηκε λόγω της άμεσης θεματικής συνάφειας και στην πρόσφατη σχετικά έκδοση με τίτλο «Οι Έλληνες στη Ζυρίχη» (με γενική επιμέλεια του ιδίου - έκδοση της Ελληνικής Κοινότητας Ζυρίχης), η οποία επικεντρώνεται στην ελληνική παρουσία στη μεγαλύτερη πόλη της Ελβετίας, από τη δεκαετία 1950 μέχρι σήμερα με πλούσιες αναφορές στον φιλελληνισμό των Ελβετών και την αρωγή τους στην Επανάσταση του 1821 , στους κοινούς ιστορικούς δεσμούς με την Ελλάδα και τη φοίτηση των Ελλήνων σπουδαστών στο ΕΤΗ.
Αν και το ερευνητικό και διδακτικό έργο των Ελληνίδων και Ελλήνων, που έδρασαν ή δρουν στο ΕΤΗ είναι καταγεγραμμένο στα επιστημονικά αρχεία, εν τούτοις στο ευρύ κοινό της Ελλάδας οι γνώσεις για τα ονόματα των αποφοίτων και τις σχολές που φοίτησαν είναι ελάχιστες. Το πρόσφατο βιβλίο του φίλου μας συμπατριώτη, Γεωργίου Γκέκου, συμπληρώνει αυτό το κενό με πλήθος στοιχείων. Παλαιότερα η ελληνική φοιτητική παρουσία στο ΕΤΗ ήταν αισθητή μέσω του λεγόμενου «Κύκλου της Ζυρίχης», που αναφέρεται σε αποφοίτους του ΕΤΗ στα τέλη του 19ου και στον 20ο αιώνα. Εποχή που έπαιξαν κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη του ελληνικού κράτους σε κύριους τομείς, όπως η βιομηχανία, τα δημόσια έργα, το σιδηροδρομικό δίκτυο, η ανώτατη εκπαίδευση και οι δημόσιες υπηρεσίες. Τα ονόματα του «Κύκλου» περιλαμβάνονται στην «Επετηρίδα των Φοιτησάντων Ελλήνων στο ΕΤΗ», έργο του αποφοίτου στο ΕΤΗ Έλληνα βιομηχάνου, Αλεξάνδρου Τσάτσου, που εκδόθηκε το 1978 και συμπληρώθηκε με προσθήκη το 1981. Το βιβλίο του Γ. Γκέκου, συμπληρώνει την υπάρχουσα βιβλιογραφία και ολοκληρώνει την εργασία αυτή, καλύπτοντας τα έτη 1982 μέχρι και 2016, μία περίοδο στο τέλος της οποίας παρατηρείται μία απότομη αύξηση του αριθμού των σπουδαστών από την Ελλάδα. Από την ίδρυση του ΕΤΗ σπάνια ήταν τα ακαδημαϊκά έτη στα οποία ο αριθμός αυτός ξεπερνούσε τα 20 άτομα. Από το 2012 όμως και μετά ο αριθμός έφτασε στους 250. Η φυγή Ελλήνων σπουδαστών από τα ελληνικά πανεπιστήμια σε ιδρύματα κύρους του εξωτερικού αφήνει έντονα το αποτύπωμά της και στο ΕΤΗ. Δεν είναι μόνο φοιτήτριες και φοιτητές από την Ελλάδα που δραστηριοποιούνται στο ΕΤΗ. Είναι και οι πολλοί επιστημονικοί συνεργάτες, καταξιωμένοι επιστήμονες με διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητικό έργο, όπως και 12 (το 2016) καθηγήτριες και καθηγητές σε διάφορες σχολές των θετικών επιστημών. Από το δε νέο ακαδημαϊκό έτος θα ενταχθεί και η Ιατρική στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Το βιβλίο επικεντρώνεται στις Ελληνίδες και στους Έλληνες που αποφοίτησαν με δίπλωμα, μεταπτυχιακό ή διδακτορικό. Τα ονόματά τους είναι καταχωρημένα ανά σχολή αποφοίτησης και έτος σε δυο χρονικές περιόδους: 1982 έως 2006 και 2006 έως 2016. Κοντολογίς, το βιβλίο του Γ. Γκέκου τεκμηριώνει απόλυτα την επιστημονική παρουσία του ελληνισμού στο Πολυτεχνείο Ζυρίχης τη τελευταία 35ετία, όπου παρατηρείται μία άνευ προηγουμένου αύξηση του αριθμού και ανάπτυξη του επιστημονικού και διδακτικού έργου Ελληνίδων και Ελλήνων, ανάπτυξη που στη Ελλάδα θα ήταν πρακτικά αδύνατο να επιτευχθεί. Αρκετοί από αυτούς έχουν συνεργασίες με πανεπιστήμια στην Ελλάδα, καλλιεργώντας έτσι επαφές σε πανεπιστημιακό επίπεδο με τη νέα γενιά στη χώρα καταγωγής τους. Ο ομιλητής δεν παρέλειψε ακόμη ν’ αναφερθεί στη δράση του εκεί Φοιτητικού Συλλόγου και την ίδρυση του Προξενείου της Ζυρίχης καθώς και τη σχέση του Νίκου Καζαντζάκη με τη Ζυρίχη και τη συμβολή τους στην εν γένει ελληνική παρουσία.
Στη συνέχεια, η Καλλιόπη Παπαγγελή, αρχαιολόγος και δημιουργός της πρόσφατης Έκθεσης στην Ελευσίνα με θέμα «Ο κύκλος της Ζυρίχης» παρουσίασε την ιστορία μιας ομάδας χαρισματικών πεφωτισμένων Ελλήνων αστών, προερχόμενων και από τη διασπορά, που αποφοίτησαν από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, και τόλμησαν να δημιουργήσουν στην Ελευσίνα τις πρώτες μεγάλες βιομηχανίες, βάζοντας δικά τους κεφάλαια και στοχεύοντας σ’ ένα γενικότερο στρατηγικό σχέδιο με το βλέμμα στο εξωτερικό. Αυτοί οι πρώτοι σκαπανείς του επιχειρείν στην Ελλάδα, που στην ουσία αποτέλεσαν τους πρώτους Έλληνες βιομηχάνους, αποτελούν το λεγόμενο «Κύκλο της Ζυρίχης»: Mεταξύ άλλων, ο Επαμεινώνδας Χαρίλαος και ο Νικόλαος Κανελλόπουλος που ίδρυσαν το Σαπωνοποιείο και το Ελαιουργείο Ελευσίνας, ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος - συνιδρυτής του Τιτάνα και ιδιοκτήτης του Ηρακλή, ο μηχανικός Αλέξανδρος Ζαχαρίου, διευθυντής παραγωγής του Τιτάνα, ο Λεόντιος Οικονομίδης που ίδρυσε την εταιρεία οινοπνευματοποιίας- μετέπειτα ονομασθείσα Βότρυς, ο σπουδαίος μηχανικός Παύλος Σαντορίνης που καινοτόμησε στην κατασκευή του εργοστασίου Κρόνος, ο Μενέλαος Σακελλαρίου με το Εργοστάσιο Βερνικιών και Χρωμάτων Ίρις κ. ά. Έτσι τότε στην Ελευσίνα, εκεί όπου κάποτε βάδιζαν οι μύστες των Ελευσινίων Μυστηρίων, χιλιάδες εργάτες βρέθηκαν στη γραμμή παραγωγής. Και δεν ήταν τυχαίο η επιλογή της. Εκτός από ευλίμενη, διέθετε σιδηροδρομικό δίκτυο και στρατηγική θέση μεταξύ Πελοποννήσου και Στερεάς Ελλάδας. Αυτό είναι το αφήγημα της έκθεσης αυτής ενισχυμένης με πληθώρα οπτικοακουστικών μέσων, που αποτελεί μια πρώτης τάξεως αφορμή για προβολή αυτού του κεφαλαίου της βιομηχανικής ιστορίας της χώρας που κινδυνεύει να ξεχαστεί καθώς επίσης, όπως τονίστηκε «για αναστοχασμό της σημασίας του εργάζεσθαι αλλά και του επιχειρείν».
Η εκδήλωση, που συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό παραβρισκόμενων, κυρίως, αποφοιτησάντων του ΕΤΗ που συμμετείχαν ζωηρά στη συζήτηση, έκλεισε με κοκτέιλ, που προσφέρθηκε σε μια από τις παρακείμενες αίθουσες του πανέμορφου αυτού κτηρίου, στους τοίχους του οποίου κρύβεται μια πολυκύμαντη ιστορία. Μιας ιστορίας που ξεκινά από τη δεκαετία του 1850, όταν το κτήριο αυτό οικοδομήθηκε με σχέδια του Έλληνα αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη για να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες του «Ελληνικού Εκπαιδευτηρίου» (Ιδιωτικό Λύκειο του Γρηγορίου Παπαδόπουλου). Το αρχικό κτίσμα αποτελεί ένα πρώιμο δείγμα του νεοκλασικισμού στην πρωτεύουσα, κυρίαρχο στοιχείο του οποίου ήταν το πολυσυζητημένο χρώμα του που διατηρείται και σήμερα. Στη δεκαετία του 1870 αποκτήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου εγκαταστάθηκαν τα εργαστήρια των σχολών φαρμακολογίας, μικροβιολογίας και ορυκτολογίας. Αργότερα, εγκαταστάθηκαν και τα εργαστήρια ιατροδικαστικής και τοξικολογίας. Παρά τη δυσμενή δρομολογημένη εξέλιξη του κτηρίου για την κατεδάφισή του και την οικοδόμηση νέου, λόγω πολιτικών εξελίξεων αλλά κυρίως λόγω των αντιδράσεων της ακαδημαϊκής και αρχιτεκτονικής κοινότητας, τα σχέδια δεν προχώρησαν. Έτσι σήμερα, αποκαταστημένο στην αρχική του μορφή στεγάζει το Πανεπιστημιακό Πολιτιστικό Κέντρο, το εντευκτήριο των καθηγητών του Πανεπιστημίου, το περίφημο «Καποδιστριακό» εστιατόριο με δυνατότητα φιλοξενίας στις αίθουσές τους διαλέξεις, στρογγυλά τραπέζια, συμπόσια και πλήθος άλλων εκδηλώσεων.
της Μαρίας Σπανού
Βιβλίο του ομ.καθηγητή Γεωργίου Γκέκου ( στη γερμανική)
H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΥΡΙΧΗΣ
Συγγραφέας: Γεώργιος Γκέκος, Ζυρίχη
Εκδότης: Παρισιάνου Α.Ε., Αθήνα, 2016, σελ.60
Γλώσσα: γερμανική.
Το ελβετικό Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο Ζυρίχης χαίρει, όπως είναι γνωστό, παγκοσμίου φήμης (21 βραβεία Νομπέλ σε φυσική, χημεία και ιατρική) και η ελληνική παρουσία σ' αυτό ανάγεται στα χρόνια αμέσως μετά την ίδρυσή του, το 1855. Αν και το ερευνητικό και διδακτικό έργο των Ελληνίδων και Ελλήνων που έδρασαν ή δρούν στο Πολυτεχνείο Ζυρίχης (για συντόμευση ΕΤΗ από τον τίτλο του ιδρύματος στη γερμανική) είναι καταγεγραμμένο στα επιστημονικά αρχεία, εν τούτοις στο ευρύ κοινό της Ελλάδας οι γνώσεις για τα ονόματα των αποφοίτων και τις σχολές που εφοίτησαν είναι ελάχιστες. Το πρόσφατο βιβλίο του Γεωργίου Γκέκου, Βολιώτη ομότιμου καθηγητή του ΕΤΗ, έρχεται να συμπληρώσει το κενό με πλήθος δεδομένων.
Παλαιότερα η ελληνική φοιτητική παρουσία στο ΕΤΗ ήταν αισθητή μέσω του λεγόμενου "Κύκλου της Ζυρίχης". Αυτός αναφέρεται σε αποφοίτους του ΕΤΗ στα τέλη του 19ου και στον 20ο αιώνα που έπαιξαν κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη του ελληνικού κράτους σε τομείς- κλειδιά, όπως η βιομηχανία, τα δημόσια έργα, το σιδηροδρομικό δίκτυο, η ανώτατη εκπαίδευση και οι δημόσιες υπηρεσίες. Τα ονόματα του "Κύκλου" περιλαμβάνονται στην "Επετηρίδα των Φοιτησάντων Ελλήνων στο ΕΤΗ", έργο του αποφοίτου ΕΤΗ Ελληνα βιομηχάνου Αλεξάνδρου Τσάτσου, που εκδόθηκε το 1978 και συμπληρώθηκε με προσθήκη το 1981. Το βιβλίο του Γ. Γκέκου, γραμμένο στα γερμανικά με τίτλο "Griechische Präsenz an der ETH Zürich" συνεχίζει την εργασία του Α. Τσάτσου, καθώς καλύπτει τα έτη 1982 μέχρι 2016, δηλαδή μία περίοδο στο τέλος της οποίας παρατηρείται μία απότομη αύξηση του αριθμού των σπουδαστών από την Ελλάδα. Από την ίδρυση του ΕΤΗ σπάνια ήταν τα ακαδημαϊκά έτη στα οποία ο αριθμός αυτός ξεπερνούσε τα 20 άτομα. Από το 2012 και μετά όμως ο αριθμός έφτασε στους 250. Η φυγή Ελλήνων σπουδαστών από τα ελληνικά πανεπιστήμια σε ιδρύματα κύρους του εξωτερικού αφήνει το αποτύπωμα της και στο ΕΤΗ. Δεν είναι μόνο φοιτήτριες και φοιτητές από την Ελλάδα που δραστηριοποιούνται στο ΕΤΗ. Είναι και οι πολλοί επιστημονικοί συνεργάτες, καταξιωμένοι επιστήμονες με διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητικό έργο, όπως και 12 (το 2016) καθηγήτριες και καθηγητές σε διάφορες σχολές των θετικών επιστημών.
Το βιβλίο επικεντρώνεται στις Ελληνίδες και στους Ελληνες που αποφοίτησαν με δίπλωμα, με μάστερ ή με διδακτορικό. Τα ονόματά τους είναι καταχωρημένα ανά σχολή αποφοίτησης και έτος σε δύο χρονικές περιόδους: 1982 έως 2006 και 2006 έως 2016. Ο προσδιορισμός των περιόδων δεν είναι αυθαίρετος. Για τα έτη έως το 2006 η πρυτανεία του ΕΤΗ δίνει σε ενδιαφερόμενους στοιχεία για τους αποφοίτους, ενώ από το 2006 και μετά οι ελβετικοί νομικοί περιορισμοί περί προσωπικών δεδομένων δεν της επιτρέπουν να το κάνει. Αυτό ανάγκασε το συγγραφέα να προβεί σε χρονοβόρα έρευνα επιστημονικών δημοσιεύσεων, κοινωνικών δικτύων ενημέρωσης και σε άντληση πληροφοριών από προσωπικές επαφές.
Το βιβλίο του Γ. Γκέκου τεκμηριώνει την επιστημονική παρουσία του ελληνισμού στο Πολυτεχνείο Ζυρίχης τη τελευταία 35ετία, κατά την οποία παρατηρούμε μία άνευ προηγουμένου αύξηση του αριθμού και ανάπτυξη του επιστημονικού και διδακτικού έργου Ελληνίδων και Ελλήνων, ανάπτυξη που στη χώρα προελεύσεώς τους θα ήταν πρακτικά αδύνατο να επιτευχθεί. Αρκετοί από αυτούς έχουν συνεργασίες με πανεπιστήμια στην Ελλάδα καλλιεργώντας έτσι επαφές σε πανεπιστημιακό επίπεδο με τη νέα γενιά στη χώρα καταγωγής τους.
Η παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα θα γίνει την 7η Μαρτίου 2017, ώρα 7μμ, στο κτίριο Κωστής Παλαμάς του Πανεπιστημίου Αθηνών, οδός Ακαδημίας 48 και Σίνα.