Στον «Ελληνισμό της Διασποράς: Προσφορά και Αξιοποίηση» αφιερώθηκε η φετινή κεντρική εκδήλωση του «Κοινού των Μαγνήτων», του παγκόσμιου σωματείου αποδήμων Μαγνήτων με έδρα το Βόλο. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στον αύλειο χώρο του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου την Τετάρτη, 2 Αυγούστου, ώρα 20:30 με κεντρικό ομιλητή το εκλεκτό μέλος του σωματείου Νίκο Αλεξίου, καθηγητή κοινωνιολογίας στο Queens College της Νέας Υόρκης και διευθυντή του Αρχείου και της Βιβλιοθήκης του Απόδημου Ελληνισμού στη Νέα Υόρκη. Ο κ Αλεξίου ανέπτυξε το θεμα «Έλληνες της Αμερικής: Ιστορική Διαδρομή και Προοπτικές», που βασίζεται στην πολυετή έρευνα του για την ελληνοαμερικανική κοινότητα.
Τον ομιλητή προλόγισε ο επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού Μιχάλης Κόκκινος
Μετά την ομιλία του κ. Αλεξίου κατέθεσαν τις δικές τους εμπειρίες από τον απόδημο ελληνισμό σε άλλα μέρη του κόσμου τρία διακεκριμένα μέλη του Κοινού των Μαγνήτων:
- Χάρης Δημητρίου, Πληρεξούσιος Υπουργός επί τιμή. Υπηρέτησε στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στην ΕΕ , σε Λευκωσία , Γεωργία, και ως Πρέσβης σε Χιλή και Ουκρανία, συγγραφέας του αυτοβιογραφικού βιβλίου «Διπλωματία και Ιντριγκα»
- Δρ Γιώργος Πετρόχειλος, ομότιμος καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο Coventry της Αγγλίας, ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Πανεπιστημιακών Δυτικής Ευρώπης και επιμελητής του βιβλίου « Ελληνική Διασπορά στη Δυτική Ευρώπη»
- Δρ Νίκος Πράντζος, αστροφυσικός, διευθυντής Έρευνας στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών της Γαλλίας , πρόεδρος του «Δικτύου» ελληνογαλλικών συλλόγων στο Παρίσι.
Μετά τις ομιλίες ακολούθησε συζήτηση με το ακροατήριο.
Η είσοδος ήταν ελεύθερη στην εκδήλωση και διορανώθηκε σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και την υποστήριξη της Διεύθυνσης Πολιτισμού ΔΕΟΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ του Δήμου Βόλου.
Όπως σημείωσε ο πρόεδρος του Κοινού των Μαγνήτων Αχιλλέας Παπαρσένος «από την έρευνα του καθηγητή Νίκου Αλεξίου για τη μεγάλη ελληνοαμερικανική κοινότητα και τις εμπειρίες άλλων διακεκριμένων μελών του σωματείου από την ομογένεια σε άλλες χώρες του κόσμου, αναδεικνύεται η προσφορά των Ελλήνων της Διασποράς, που διαπρέπουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Οι ιστορίες τους είναι ιστορίες διαρκούς αγώνα και επιτυχίας, εργατικότητας, προσαρμοστικότητας, δημιουργικότητας, επιχειρηματικού δαιμονίου και εξωστρέφειας, αλλά και υπερηφάνειας και αγάπης για την πατρίδα τους, θεμελιωμένες σε αξίες που ωθούν τον Έλληνα να αναδεικνύει τις αρετές του στο εξωτερικό. Αυτό το πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο της διασποράς, που στη διάρκεια της νεότερης ελληνικής ιστορίας προσέφερε πολυδιάστατη στήριξη στην Ελλάδα, καλείται να αξιοποιήσει η ελληνική πολιτεία δημιουργώντας γέφυρες που θα συνδέουν τους Έλληνες μέσα και έξω από τον ελλαδικό χώρο, διασφαλίζοντας τις προϋποθέσεις που θα διευκολύνουν τον απόδημο Έλληνα να σταθεί στο πλευρό της γενέτειρας του, είτε με επενδύσεις ή με άλλου είδους συνέργειες στους τομείς της οικονομικής ανάπτυξης, επιχειρηματικότητας , επιστήμης και τεχνολογίας. Αυτός ο εθνικός στόχος γίνεται ακόμη πιο επιτακτικός στην περίπτωση των χιλιάδων νέων, μορφωμένων Ελλήνων, που εγκατέλειψαν την χώρα την περίοδο της κρίσης σε αναζήτηση καλύτερης τύχης και θέτοντας το ταλέντο τους στην υπηρεσία άλλων χωρών. Το ζητούμενο είναι να δοθούν τα κίνητρα και οι ευκαιρίες για τον επαναπατρισμό τους, ώστε το πρόβλημα της διαρροής εγκεφάλων, το περιβόητο brain drain, να μετατραπεί σε όφελος για την Ελλάδα, σε brain gain».
ΟΜΙΛΙΑ ΑΧΙΛΛΕΑ ΠΑΠΑΡΣΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ
Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, 2 Αυγούστου 2017
Αγαπητοί συμπολίτες, σας καλωσορίζω στην κεντρική εκδήλωση του «Κοινού των Μαγνήτων», του παγκόσμιου σωματείου αποδήμων Μαγνήτων, που έχει έδρα του τον Βόλο και μέλη διακεκριμένους επιστήμονες και επαγγελματίες, που διαπρέπουν στο εξωτερικό ή έχουν παλιννοστήσει στη Μαγνησία και νοιάζονται για τον τόπο τους. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τις τοπικές αρχές και ιδιαίτερα τον Γενικό Γραμματέα Απόδημου Ελληνισμού Μιχάλη Κόκκινο, που μας τιμούν με την παρουσία τους. Θερμές ευχαριστίες απευθύνονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας , που μας παραχώρησε τον χώρο του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου για τέταρτη συνεχή χρονιά, ώστε να διοργανώσουμε και εφέτος στο στολίδι αυτό του Βόλου την κεντρική εκδήλωση του σωματείου μας, που είναι αφιερωμένη στον Ελληνισμό της Διασποράς.
Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη διασύνδεση του θέματος, που θα συζητήσουμε, με τον χώρο που μας φιλοξενεί, καθώς το αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου είναι δημιούργημα ενός Μάγνητα της Διασποράς, του Αλέξιου Αθανασάκη, που διέπρεψε και αυτός, όπως και τόσοι άλλοι Έλληνες στο εξωτερικό, αλλά δεν ξέχασε τον τόπο του και τον στήριξε σε δύσκολες στιγμές.
Σας έχει διανεμηθεί το πρόγραμμα της βραδιάς, αλλά θα ήθελα να σας ενημερώσω σύντομα για το τι θα επακολουθήσει. Μετά τους χαιρετισμούς, θα ακολουθήσει η απονομή ενός βραβείου στην αριστούχο μαθήτρια από τη Μαγνησία Δέσποινα-Ελένη Κουρκούβελου , που εισήχθη μεταξύ των πρώτων στην Ιατρική Σχολή Θεσσαλονίκης. Το βραβείο αυτό προσφέρεται για πέμπτη συνεχή χρονιά από το διακεκριμένο μέλος του σωματείου μας Δημήτρη Ηλιόπουλο, αν. καθηγητή Ιατρικής στο πανεπιστήμιο UCLA στην Καλιφόρνια και διευθυντή του Κέντρου Συστημικής Βιοϊατρικής στο Λος ‘Αντζελες. Το βραβείο θα επιδώσει ο ίδιος ο κ. Ηλιόπουλος, που βρίσκεται μαζί μας από την Αμερική. Πέραν ενός συμβολικού χρηματικού ποσού, είναι σημαντικό ότι προσφέρεται στον βραβευμένο φοιτητή η δυνατότητα να μετεκπαιδευθεί στο κέντρο που ο κ. Ηλιόπουλος διευθύνει στην Αμερική, όταν ολοκληρώσει τις ιατρικές σπουδές του στην Ελλάδα. Από φέτος θα ονομάζεται βραβείο "Μαρία Ζουπανιώτη-Κέντρο Συστημικής Βιοϊατρικής UCLA", στη μνήμη της Μαρίας Ζουπανιώτη, συζύγου του πρώην πρόεδρου του σωματείου μας Απόστολου Ζουπανιώτη.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσει το κυρίως πρόγραμμα γύρω από τη θεματική ενότητα «Ελληνισμός της Διασποράς: Προσφορά και αξιοποίηση» με εισαγωγή του ΓΓΑΕ κ Μιχάλη Κόκκινου.
Κύριος ομιλητής της βραδιάς είναι ένα εκλεκτό μέλος μας, ο Νίκος Αλεξίου, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Queens College της Νέας Υόρκης που θα μας μιλήσει για την ελληνοαμερικανική εμπειρία βασισμένη στην πολυετή ερευνά του για την μεγάλη ελληνοαμερικανική κοινότητα με επίκεντρο τη Νέα Υόρκη, όπου ίδρυσε το Προφορικό αρχείο του Ελληνισμού και διευθύνει τη νεοσύστατη Βιβλιοθήκη του Απόδημου Ελληνισμού. Περισσότερα για τον ομιλητή μπορείτε να διαβάσετε στο βιογραφικό του από το πρόγραμμα που σας έχει διανεμηθεί. Απλώς να συμπληρώσω ότι πέραν της κοινωνιολογίας διαπρέπει και στην ποίηση, όπως είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν οι Βολιώτες τον Ιανουάριο του 2016 σε μια ποιητική και μουσική βραδιά που οργανώθηκε προς τιμήν του.
Μετά την ομιλία του Νίκου Αλεξίου θα ακολουθήσει ένα πάνελ από τρία μέλη του συλλόγου μας που έχουν ασχοληθεί συστηματικά με την ομογένεια, είτε επαγγελματικά η συγγραφικά και θα καταθέσουν σύντομα τις δικές τους εμπειρίες από την ομογένεια σε άλλα μέρη του κόσμου.
Είναι οι
-Χάρης Δημητρίου, Που διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδος στην Χιλή και Ουκρανία , με θητεία επίσης στη ΜΑ της Ελλάδος στις Βρυξέλλες, στην Κύπρο και στη Γεωργία και συγγραφέας του αυτοβιογραφικού βιβλίου «Διπλωματία και Ιντριγκα» , στο οποίο περιλαμβάνονται και οι αναμνήσεις από τις επαφές του με την ομογένεια στις χώρες, όπου υπηρέτησε κατά τη διάρκεια της διπλωματικής σταδιοδρομίας του.
- Δρ Γιώργος Πετρόχειλος, ομότιμος καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο Coventry της Αγγλίας που δίδαξε και σε άλλα βρετανικά πανεπιστήμια, ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Πανεπιστημιακών Δυτικής Ευρώπης και επιμελητής του βιβλίου « Ελληνική Διασπορά στη Δυτική Ευρώπη»
- Δρ Νίκος Πράντζος, αστροφυσικός , διευθυντής Έρευνας στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών της Γαλλίας και πρόεδρος του «Δικτύου», ελληνογαλλικών συλλόγων στο Παρίσι.
Μετά το πάνελ θα ακολουθήσει συζήτηση με το ακροατήριο για να ακουσθούν και άλλες απόψεις για την προσφορά και αξιοποίηση των αποδήμων.
Επιτρέψτε μου ως εισαγωγή στην σημερινή εκδήλωση να καταθέσω και εγώ δυο σκέψεις από την εμπειρία μου με τον ελληνισμό της διασποράς, αφού υπηρέτησα για πάνω από 30 χρόνια ως σύμβουλος τύπου και επικοινωνίας της Ελλάδος στο εξωτερικό.
Σε πάνω από πέντε εκατομμύρια υπολογίζεται ο αριθμός των Ελλήνων της Διασποράς , που διαπρέπουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, αφήνοντας το αποτύπωμα τους στην πολιτική, στις επιχειρήσεις, στα γράμματα και στις τέχνες των χωρών υποδοχής τους. Οι δικές τους ιστορίες είναι ιστορίες διαρκούς αγώνα, εργατικότητας, προσαρμοστικότητας, εφευρετικότητας, επιχειρηματικού δαιμονίου και εξωστρέφειας, υπερηφάνειας και αγάπης για την πατρίδα τους . Είναι ιστορίες επιτυχίας θεμελιωμένες σε αξίες που ωθούν τον Έλληνα να αναδεικνύει τις αρετές του στο εξωτερικό. Αυτό το πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο της διασποράς, που στη διάρκεια της νεότερης ελληνικής ιστορίας πρόσφερε πολυδιάστατη στήριξη στην Ελλάδα , καλείται να αξιοποιήσει η ελληνική πολιτεία δημιουργώντας γέφυρες που θα συνδέουν τους Έλληνες μέσα και έξω από τον ελλαδικό χώρο, διασφαλίζοντας τις προϋποθέσεις που θα διευκολύνουν τον απόδημο Έλληνα να σταθεί στο πλευρό της γενέτειρας του, είτε με επενδύσεις ή με άλλου είδους συνέργειες στους τομείς της οικονομικής ανάπτυξης, επιχειρηματικότητας , επιστήμης και τεχνολογίας . Αυτός ο εθνικός στόχος γίνεται ακόμη πιο επιτακτικός στην περίπτωση των περίπου δεκάδων χιλιάδων νέων, μορφωμένων Ελλήνων, που εγκατέλειψαν την χώρα την περίοδο της κρίσης σε αναζήτηση καλύτερης τύχης θέτοντας το ταλέντο τους στην υπηρεσία άλλων χωρών. Το ζητούμενο είναι δοθούν τα κίνητρα και οι ευκαιρίες για τον επαναπατρισμό τους , ώστε το πρόβλημα της διαρροής εγκεφάλων , το περιβόητο brain drain, να μετατραπεί σε όφελος για την Ελλάδα , σε brain gain.
Πριν καλέσω στο βήμα την κα Ανθή Μπάτζιου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας για το δικό της χαιρετισμό, θα ήθελα να την ευχαριστήσω ακόμη μία φορά για την άψογη συνεργασία μας που εγγυάται ότι και η φετινή εκδήλωση μας στο φιλόξενο αυτό χώρο θα στεφθεί με επιτυχία. Θα ήθελα να την ευχαριστήσω επίσης γιατί διέθεσε την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων εντός του Μουσείου για τη διοργάνωση μιας Έκθεσης Καλλιτεχνών της Διασποράς, την οποία εγκαινιάσαμε μισή ώρα ενωρίτερα και θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου.
Η έκθεση αυτή αποτελείται από έργα καλλιτεχνών που κατάγονται από τη Μαγνησία και σπούδασαν, έζησαν και δημιούργησαν στο εξωτερικό και ανήκουν στη Δημοτική Συλλογή Βόλου , στο Μουσείο Αλ. Κ. Δάμτσα του Δήμου Βόλου και σε ιδιωτικές οικογενειακές συλλογές. Την έκθεση, που συμπληρώνεται από αρχειακό υλικό από την έρευνα του Νίκου Αλεξίου , επιμελήθηκε η Χρύσα Δραντάκη, μέλους του Κοινού των Μαγνήτων και προϊσταμένη της Διεύθυνσης Πολιτισμού ΔΕΟΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ του Δήμου Βόλου, την οποία ευχαριστώ θερμά εκ μέρους όλων μας για την ποιοτική δουλειά της, όπως μας έχει συνηθίσει και στο παρελθόν.
Τέλος άπειρες ευχαριστίες απευθύνονται στην ανεξάντλητη και αφοσιωμένη γραμματέα μας Σοφία Ζαφραντζά και στα άλλα μέλη του ΔΣ που συνέβαλαν στη σημερινή διοργάνωση.
Τον κεντρικό ομιλητή προλογίζει ο Γενικός Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού Μιχάλης Κόκκινος.
Με δήλωσή του στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο κ. Κόκκινος τόνισε ότι «στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς μας όπως ορίστηκε από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, ξεκινήσαμε με το πρόγραμμα ηλεκτρονικής διασύνδεσης του Υπουργείου Εσωτερικών με το Υπουργείο Εξωτερικών, ούτως ώστε να μην ταλαιπωρείται ο Έλληνας της διασποράς για τα καθημερινά του έγγραφα. Καλύπτουμε θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, θέματα που φέρνουν τους απόδημους πιο κοντά στη μητέρα πατρίδα».
Βασική επιδίωξη είναι να δημιουργηθούν γέφυρες «ώστε να υπάρχει καλύτερη παιδεία, εκπαίδευση, πολιτιστικές δράσεις που προάγουν τον ελληνισμό. Μέσα από τις δράσεις που δημιουργούνται, έχουμε ως στόχο να προωθήσουμε την τεχνογνωσία και να ανοίξουμε τον δρόμο για την επιστροφή των αποδήμων», όπως σημείωσε ο ίδιος, ενώ τόνισε ότι «δεν νοείται ελληνισμός χωρίς την ομογένειά του».
Νίκος Αλεξίου, κεντρικός ομιλητής, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Queens College της Νέας Υόρκης, αναπτύσσει το θεμα «Έλληνες της Αμερικής: Ιστορική Διαδρομή και Προοπτικές», που βασίζεται στην πολυετή έρευνά του για την ελληνοαμερικανική κοινότητα.
Βιογραφικό σημείωμα του Νίκου Αλεξίου
Ο Νίκος Αλεξίου γεννήθηκε στο Βόλο το 1959. Μετά από σπουδές οικονομικών στην Αθήνα μετέβη στη Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και σπούδασε κοινωνιολογία. Από το 1990 διδάσκει στο Queens College του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Ν. Υόρκης, όπου τιμήθηκε με διάκριση διδασκαλίας «President’s Award for Excellence in Teaching”. Ανάμεσα σε άλλα επιστημονικά ενδιαφέροντα του, διδάσκει και δημοσιεύει πάνω σε θέματα που αφορούν την Ελληνοαμερικανική κοινότητα και την ομογενειακή εμπειρία στη Βόρειο Αμερική. Είναι ιδρυτής και κύριος ερευνητής του Προφορικού Αρχείου του Ελληνισμού της Ν. Υόρκης καθώς και διευθυντής της νεοσύστατης Βιβλιοθήκης Απόδημου Ελληνισμού στο πανεπιστήμιο του , με σκοπό την προστασία και αξιοποίηση της ελληνοαμερικανικής ιστορικής, κοινωνιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στις συλλογές της Βιβλιοθήκης περιλαμβάνονται ενδιαφέρουσες πηγές σχετικά με την ομογένεια στις ΗΠΑ, αρχεία ελληνικών συλλόγων, καθώς και πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, βιβλία και έντυπα. Η ψηφιοποίηση συλλογών θα συμβάλει αποφασιστικά στην προβολή και διάδοση της ελληνικής μεταναστευτικής εμπειρίας στις ΗΠΑ, στην Ελλάδα και στη διεθνή κοινότητα.
Στην προσπάθεια διατήρησης, ανάδειξης και διάδοσης της προσφοράς των Ελλήνων της Αμερικής πραγματοποιούνται εκδηλώσεις ανοικτές στο ευρύτερο κοινό, φοιτητές, εκπαιδευτικούς ερευνητές και πολιτιστικούς συλλόγους, ενώ προβλέπεται η συνεργασία και ηλεκτρονική διασύνδεση της Βιβλιοθήκης με πολλούς άλλους οργανισμούς και αρχεία στην Ελλάδα , όπως το Ίδρυμα Αρχείων του Κράτους, η Εθνική Βιβλιοθήκη, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, το Αρχείο Μετανάστευσης “Μνήμες”.
Τέλος προσφέρονται υποτροφίες σε φοιτητές και ερευνητές για εργασίες και έρευνα που θα βασίζονται στη χρήση και αξιοποίηση του αρχειακου υλικού.
Πέραν της κοινωνιολογίας όμως ο Νίκος Αλεξίου έχει διακριθεί και στην ποίηση, με πέντε ποιητικές συλλογές στο ενεργητικό του. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και αμερικανικά έντυπα και ανθολογίες, ενώ αναμένεται η έκδοση της τελευταίας ποιητικής του συλλογής «Η ασημένια σφίγγα» από τις εκδόσεις «Μελάνι»
Καταθέτουν τις δικές τους εμπειρίες από τον απόδημο Ελληνισμό σε διάφορα μέρη του κόσμου τα 3 μέλη του Κοινού των Μαγνήτων Χάρης Δημητρίου, Πληρεξούσιος Υπουργός επί τιμή. Δρ Γιώργος Πετρόχειλος, ομότιμος καθηγητής Οικονομικών και Δρ Νίκος Πράντζος, αστροφυσικός, διευθυντής Έρευνας στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών της Γαλλίας
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ:
ΛΙΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ
ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΠΡΑΝΤΖΟ
Οι ρίζες του Ελληνισμού στη Γαλλία ειναι πανάρχαιες. Ελληνες από τη Φώκαια της Μικράς Ασίας ίδρυσαν τη Μασσαλία τον 7ο αιώνα π..Χ, ενώ άποικοι από τη Μασσαλία ίδρυσαν τη γειτονική Νίκαια τον 3ο αιώνα πΧ. Ωστόσο, παρά την τόσο πρώιμη εγκατάσταση Ελλήνων στη Γαλλία, ο Ελληνικός πληθυσμός στη χώρα αυτή παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα, σε αντίθεση με γειτονικές χώρες όπως η Γερμανία ή το Βέλγιο.
Στον 20ο αιώνα, ένα πρώτο κύμα Ελλήνων μεταναστών έφτασε στη Γαλλία μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση της Ελληνικής Κοινότητας στο Παρίσι. Ενα δεύτερο κύμα ακολούθησε κάπου 25 χρόνια αργότερα, μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Το χαρακτηριστικότερο επεισόδιο εκείνης της περιόδου ήταν η φυγάδευση στη Γαλλία ενός μεγάλου αριθμού Ελλήνων, στην πλειοψηφία τους νεαρών υποτρόφων της Γαλλικής κυβέρνησης, με το θρυλικό πλοίο Ματαρόα. Κάποιοι απο αυτούς είχαν πάρει μέρος στη αντίσταση και αρκετοί ήταν μέλη του παράνομου τότε Κομμουνιστκού Κόμματος Ελλάδας.
Η φυγάδευση τους οργανώθηκε απο τον τότε διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα Octave Merlier και τον υποδιευθυντη Roger Milliex, ένθερμο φιλέλληνα και σύζυγο της γνωστής δημοσιογράφου και λογοτέχνιδας Τατιάνας Γκρίτση Μιλλιέξ. Το Ματαρόα απέπλευσε απο το λιμάνι του Πειραιά παραμονές Χριστουγέννων του 1945, ένα χρονο μετά τα Δεκεμβριανά, και τους αποβίβασε στο λιμάνι του Τάραντα στη νότια Ιταλία, απ όπου με τραίνο έφτασαν στο Παρίσι.
Επρόκειτο για μια εκπληκτική φουρνιά διανοούμενων, καλλιτεχνών και επιστημόνων, που στις επόμενες δεκαετίες μεγαλούργησαν στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά θα μπορούσε να αναφέρει κανείς τα ονόματα του φιλόσοφου Κώστα Αξελού, του κοινωνιολόγου Κορνήλιου Καστοριάδη, των γλυπτών Φιλόλαου Τλούπα και Μέμου Μακρή, του αρχιτέκτονα Γιώργου Κανδύλη, του ιστορικού Νίκου Σβορώνου, του γλωσσολόγου Εμανουήλ Κριαρά κλπ. Ιδιαίτερη ειναι η περίπτωση του μουσικού Γιάννη Ξενάκη, μέλους της ΕΠΟΝ (Επαναστατική Οργάνωση Νεολαίας) στην Κατοχή που κατά τις μάχες του ΕΛΑΣ με τα βρετανικά στρατεύματα έχασε το μάτι του από έκρηξη βλήματος όλμου και παραμορφώθηκε στο πρόσωπο. Φυγαδεύτηκε στη Γαλλία το 1947 για να γλυτώσει την εκτέλεση, έχοντας καταδικαστεί ερήμην σε θάνατο απο τα στρατοδικεία της εποχής. Συνεργάτης αρχικά του διασημου Γάλλου αρχιτέκτονα Le Corbusier, αναδείχτηκε στη συνέχεια σε κορυφαία μορφή της μουσικής του 20ου αιώνα, εισάγοντας στη μουσική του σύνθεση στοιχεία απο τα μαθηματικά και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Όλοι αυτοί και πολλοί άλλοι άφησαν το στίγμα τους στην πολιτισμική και πνευματική ζωή της Γαλλίας και της Ελλάδας και η επιρροή του έργου τους εξακολουθεί να παραμένει σημαντική στο διεθνή χώρο.
Στη δεκαετία του 1960, λίγοι ήταν οι Ελληνες που κατέφυγαν σαν οικονομικοί μετανάστες στη Γαλλία (ενώ πολλοί πήγαν σε Γερμανία, Βέλγιο και Σουηδία). Περισσότεροι έφτασαν εκεί στη διάρκεια της δικτατορίας του 1967-1974, με εμβληματικότερους ίσως τη Μελίνα Μερκούρη και τον Μίκη Θεοδωράκη γύρω απο τους οποίους συσπειρώθηκε η αντίσταση στη Χούντα των συνταγματαρχών. Την ίδια περίπου εποχή ήρθε στο Παρίσι και ο σκηνοθέτης Ροβήρος Μανθούλης, που στη Μεταπολίτευση ανέλαβε Γενικός Διευθυντής της ΕΡΤ ενώ στη δεκαετία του 1990 διετέλεσε και πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Παρισιού. Αλλοι συμπατριώτες μας που διακρίθηκαν ιδιαίτερα στη Γαλλία είναι η Νανα Μούσχουρη και ο Ζωρζ Μουστακί στο τραγούδι η ο Κώστας Γαβράς, ο Γιώργος Χωραφάς και ο Νικος Παπατάκης στον κινηματογράφο.
Το πιο πρόσφατο κύμα μεταναστών στη Γαλλία είναι αυτό που ήρθε και εξακολουθεί να φτάνει με την οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων. Κι αυτή τη φορά, όπως και στις περιπτώσεις του Εμφυλίου και της Χούντας, πρόκειται κυρίως για άτομα με ψηλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά τα κίνητρα της μετανάστευσης δεν είναι οι διώξεις λόγω πολιτικών φρονημάτων, είναι καθαρά οικονομικά. Ανθρωποι με εξαιρετικές σπουδές σε Πολυτεχνείο και Πανεπιστήμιο έρχονται (συχνά με οικογένεια και μικρά παιδιά) αναζητώντας οποιαδήποτε δουλειά, για παράδειγμα σερβιτόροι σε ελληνικά εστιατόρια η μουσικοί σε ελληνικά συγκροτήματα.
Ωργανωμένη βοήθεια στους συμπατριώτες μας αυτούς προσφέρεται σε εθελοντική βάση απο κάποιους συλλόγους, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων, ενός απο τους 20 περίπου συλλόγους που απαρτίζουν το Δίκτυο Ελληνογαλλικών συλλόγων στη περιοχή Παρισιού. Βοηθούν τους συμπατριώτες μας στην εκμάθηση της Γαλλικής γλώσσας, στην αναζήτηση σπιτιού και εργασίας, στις διάφορες γραφειοκρατικές διατυπώσεις, κλπ. Εκτός απο τη βοήθεια αυτή στους συμπατριώτες μας που ξενητεύονται, οι ομογενείς βοηθούν στα χρόνια της κρίσης και με την αποστολή ιατροφαρμακευτικού υλικού, τροφίμων και οικονομικής ενίσχυσης στα κοινωνικά ιατρεία και παντοπωλεία στην Ελλάδα.
Με την ευκαιρία αυτή, θα αναφερθώ συνοπτικά στο ρόλο του Δικτύου Ελληνογαλλικών συλλόγων Παρισιού, που έχει καταφέρει την τελευταία εφταετία να συσπειρώσει και να προβάλει το έργο συλλόγων με διαφορετικές δραστηριότητες. Απευθύνονται κύρια στο Γαλλικό κοινό με σκοπό την προώθηση της ελληνικής γλωσσας και κουλτούρας, μέσα απο την προβολή και την εκμάθηση της γλώσσας, της μουσικής, των χορών, της λογοτεχνίας, του αρχαίου θεάτρου κλπ της πατρίδας μας. Δρούν δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο, σαν πρεσβευτές της Ελλάδας στο Παρίσι, κι εχουν πετύχει να φέρουν κοντά μας σημαντικό αριθμό Γάλλων που γίνονται σιγά σιγά ενθουσιωδεις φιλέλληνες και ευαισθητοποιούνται στα θέματα της χώρας μας. Αυτό φάνηκε και στα προσαφατα χρόνια της κρίσης, που πολλοί απο αυτούς ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την κατάσταση στη χώρα μας, συμμετείχαν στις εκδηλώσεις που οργανώσαμε για την ενημέρωση του κοινού και σε κάποιες περιπτώσεις πήραν ευνοική θέση για την Ελλάδα στα Γαλλικά ΜΜΕ.
Θα κλείσω αναφερόμενος συνοπτικά σε δύο σημαντικά θέματα που νομίζω ότι θα μας απασχολήσουν στη συζήτηση που θα ακολουθήσει: το πρώτο έχει σχέση με το τι μπορούν να προσφέρουν (η πως μπορούν να αξιοποιηθούν) οι Ελληνες του εξωτερικού που επιστρέφουν στη Ελλάδα. Εδώ έχουμε χαρακτηριστικά παραδείγματα, και θετικά και αρνητικά (θα αναφερθώ φυσικά σε καταστάσεις απο τον πανεπιστημιακό και επιστημονικό χώρο, που συμβαίνει να γνωρίζω απο πρώτο χέρι): θετικό και φωτεινό παράδειγμα αποτελεί η ίδρυση του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) Κρήτης στη δεκαετία του 1980, με πρωτοποριακή έρευνα και εφαρμογές σε τεχνολογίες αιχμής, οπως μοριακή βιολογία, λέιζερ και πληροφορική. Γιατί πέτυχε; Ισως γιατι στήθηκε σε παρθένο έδαφος απο νέους ανθρώπους σπουδαγμένους στο εξωτερικό, που αφέθηκαν να δουλέψουν ανεπηρέαστοι απο ντόπιες καταστάσεις. Εχουμε όμως και πολλά αρνητικά αντιπαραδείγματα: πολλούς νέους και φερέλπιδες επιστήμονες που επέστρεψαν στην Ελλάδα απο λαμπρές σπουδές στο εξωτερικό με όρεξη για δουλειά και χάθηκαν μέσα στη γραφειοκρατία, την ανοργανωσιά αλλα και τις τρικλοποδιές των ντόπιων συναδέλφων τους.
Ομως οι Ελληνες του εξωτερικού αποτελούν μια πλούσια δεξαμενή δυναμικού και μπορούν να βοηθήσουν κι απο απόσταση την Ελλάδα με την εμπειρία τους, τις δεξιότητες τους και την επιρροή τους στις κοινωνίες που ζούν. Το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) ήταν μια καλή ιδέα που δυστυχώς βούλιαξε στα νερά της κομματικοποίησης τη δεκαετία του 1990. Ελπίζω να μη συμβεί κάτι τέτοιο και με μιά άλλη μεγάλη ιδέα, παλιό αίτημα της ομογένειας, εννοώ την ψήφο των αποδήμων. Ομως για μένα, η μεγαλύτερη ωφέλεια που μπορεί να προκύψει για τη χωρα μας, το μεγαλύτερο κεφάλαιο στο οποίο θα πρέπει μόνιμα να επενδύει η ελληνική πολιτεία, ειναι η διαμόρφωση πραγματικών Ελλήνων παντού όπου βρίσκεται σκορπισμένη η ομογένεια, μέσα απο την παιδεία των Ελληνοπαίδων της διασποράς: θα πρέπει να είναι και να νοιώθουν συνειδητά Ελληνόπουλα, έχοντας μάθει όχι μόνο για το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας αλλά και για την πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας, με τα θετικά και κάποιες φορές τα αρνητικά της. Ετσι μεγαλώνοντας, ο καθένας απο αυτούς θα λειτουργεί σαν πρέσβυς της Ελλάδας στο εξωτερικό, υποστηρίζοντας με ουσιαστικά επιχειρήματα τα ελληνικά συμφέροντα και δημιουργώντας ευνοικό κλίμα γι αυτά.
Σε όλα αυτά τα θέματα, ΣΑΕ, ψήφος αποδήμων, παιδεία ελληνοπαίδων, ο ρόλος της ελληνικής πολιτείας είναι καταλυτικός, και είναι μεγάλη η ευθύνη της στην αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού της ομογένειας. Είμαστε απο τα ελάχιστα έθνη στον κόσμο, που ο πληθυσμός εκτός της επικράτειας είνα συγκρίσιμος με αυτόν στο εσωτερικό της και, επιπλέον, διαθέτει ιδιαίτερο ειδικό βάρος μέσα απο την επαγγελματική, πνευματική και επιστημονική του δραστηριότητα, όπως είδαμε στη διάρκεια της αποψινής βραδιάς. Ας προσπαθησουμε να εκμεταλλευτούμε αυτο το πλεονέκτημα με τον καλίτερο δυνατό τρόπο.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ 02/08/2017
Απονομή βραβείου «Μαρία Ζουπανιώτη - Κέντρο Συστημικής Βιοϊατρικής UCLA"
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης απονεμήθηκε από το διακεκριμένο μέλος του Κοινού των Μαγνήτων κ. Δημήτρη Ηλιόπουλο, αν. καθηγητή Ιατρικής, διευθυντή του Κέντρου Συστημικής Βιοϊατρικής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA) και πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της φαρμακευτικής εταιρίας Algorithm Therapeutics Inc, βραβείο στην Δέσποινα-Ελένη Κουρκούβελου, που εισήχθη πέρυσι μεταξύ των πρώτων στην Ιατρική Σχολή Θεσσαλονίκης. Το βραβείο αυτό απονέμεται για πέμπτο συνεχές έτος σε αριστούχο μαθητή του Ν. Μαγνησίας, από τον καθ. Ηλιόπουλο και προσφέρει στον βραβευμένο φοιτητή τη δυνατότητα να μετεκπαιδευθεί στο κέντρο που ο κ. Ηλιόπουλος διευθύνει στην Αμερική, όταν ολοκληρώσει τις ιατρικές σπουδές του στην Ελλάδα.
Το βραβείο, που συνοδεύεται από συμβολικό χρηματικό ποσό, αφιερώθηκε φέτος στη μνήμη της Μαρίας Ζουπανιώτη, συζύγου του πρώην προέδρου του Κοινού των Μαγνήτων Απόστολου Ζουπανιώτη και θα αποκαλείται εφεξής «Μαρία Ζουπανιώτη - Κέντρο Συστημικής Βιοϊατρικής UCLA".
Φωτογραφικό υλικό ΕΤΗΣΙΑΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ 02/08/2017:
